نسخۀ خطی انجیل برنابا به زبان ایتالیایی نخستین بار در قرن هجدهم میلادی در کتابخانه‌ای در شهر آمستردام کشف شد. برخی محققان دربارۀ انتساب آن به برنابا که از حواریون حضرت مسیح (ع) بود تردید کرده‌اند. پس از ترجمۀ این انجیل به انگلیسی و سپس عربی، نخستین بار حیدرقلی سردارکابلی در سال ۱۳۰۱ آن را از عربی به فارسی برگرداند اما ترجمۀ او تحت‌اللفظی و برای فهم عامه نسبتاً دشوار بود. به همین سبب در سال ۱۳۴۴ در زندان قصر، آیت‌الله طالقانی به مرتضی فهیم کرمانی توصیه کرد ترجمه روان‌تری از این اثر ارائه دهد و خودش نیز مقدمه‌ای تحقیقی بر آن نوشت. او در این مقدمه به شرح تاریخچۀ این انجیل و ایرادات و شبهاتی که بر آن وارد شده، پرداخته و از جمله این نظریه را که انجیل برنابا ساخته و پرداخته مسلمانان است، نقد کرده است. طالقانی در ادامه دلایل و راه‌هایی را توضیح داده که از طریق آنها می‌توان به اصالت این اثر و مطالبی که در آن آمده است، پی برد و در پایان چگونگی آشنایی‌اش با این کتاب و ترجمۀ آن را ذکر کرده است. لازم به ذکر است این کتاب نخستین بار در سال ۱۳۴۶ منتشر و در سال ۱۳۵۶ تجدید چاپ شد. جدیدترین نسخه از این ترجمه را نشر صحیفه خرد در سال ۱۳۸۶ پس از ویرایشی که توسط مترجم انجام گرفت، منتشر کرده است. همچنین نشر نیایش با اجازه از خانواده آیت‌الله طالقانی، مقدمۀ او را به انتهای ترجمه‌ای که از سردار کابلی منتشر کرده افزوده است. (انجیل برنابا، ترجمۀ حیدرقلی سردار کابلی، ویراستار جمشید غلامی نهاد، تهران: نشر نیایش، چاپ اول ۱۳۷۹)
