خطبه‌های طالقانی در آخرین نماز جمعه

آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود که با موافقت امام خمینی روبرو شد.
طالقانی به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
شانزدهم شهریور ۱۳۵۸، ششمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. این نماز جمعه که به دلیل گرامیداشت یاد شهدای کشتار هفدهم شهریور ۱۳۵۷ در بهشت زهرا برگزار شد، آخرین نماز جمعه به امامت طالقانی نیز بود. دو روز بعد در شامگاه هجدهم شهریور او وفات یافت.
همان روز، آیت‌الله طالقانی غسال‌خانه جدید بهشت زهرا را نیز افتتاح کرده و پس از احوال‌پرسی با غسال به او گفته بود: «مرا اینجا آوردند خوب بشویی!» و سه روز بعد، پیکر او را به بهشت زهرا بردند.
طالقانی در خطبۀ اول این نماز جهاد در راه خدا و شهدای این راه را ستود و در خطبۀ دوم به اهمیت موضوع «سپردن امور به دست خود مردم» پرداخت و ریشه ناآرامی‌های کردستان را هم در عدم اجرای این امر دانست و دوباره بر ضرورت تأسیس شوراها تأکید کرد.
لازم به ذکر است که در برخی منابع به اشتباه نماز روز جمعه دوم شهریور ۱۳۵۸ را که نماز عید فطر بوده است، نماز جمعه به حساب آورده و لذا این نماز جمعه را که دو هفته بعد از آن برگزار شده، هفتمین نمازجمعه نامگذاری کرده‌اند.

ادامه مطلب

سخنرانی شب قدر ۲۱ رمضان ۱۳۵۸

آیت‌الله طالقانی سخنان خود را در مراسم شب قدر سال ۱۳۵۸ مصادف با ۲۳ مرداد، در کاخ سعدآباد با سخنانی دربارۀ لزوم هوشیاری مردم در مقابل بازگشت انسان‌های مستبد که بر مردم حکمرانی و ظلم کنند، آغاز کرد و سپس به مفهوم اجتماع توحیدی پرداخت. همچنین، ایشان نسبت به بازگشت استبداد و مسلط شدن سطه به نام دین هشدار داد. به علاوه، آیت‌الله طالقانی با اشاره به سجایای اخلاقی امام علی (ع) این ملت را بیش از ملت‌های دیگر منتسب به ایشان می‌داند و خون شهدای هفدهم شهریور را ادامه خون امام علی(ع) می‌داند. به همین دلیل از مردم می‌خواهد رویۀ علی را در پیش داشته باشند.

ادامه مطلب

پرتوی از قرآن، جلد پنجم؛ تفسیر سورۀ نباء، آیات ۱ تا ۵

متن حاضر تفسیر آیات ۱ تا ۵ سوره نباء به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد پنجم کتاب «پرتوی از قرآن» آمده است. طالقانی در تفسیر این آیات، علاوه بر تشریح ارتباط آهنگ کلمات قرآن با محتوای آن، به تفسیر نشانه‌های ذکر شده برای قیامت و رستاخیز مردگان پرداخته است.
این جلد از کتاب پرتوی از قرآن، تفسیر بخش نخست جزء سی‌ام، از سورۀ نبأ تا سورۀ طارق را در برمی‌گیرد. تفسیر جزء سی‌ام پس از جزء اول قرآن کریم و در مدت حبس در زندان قصر به نگارش درآمده و پس از آزادی مؤلف، توسط وی در سال ۱۳۴۶ ویرایش و منتشر شده است.
لازم است یادآور شویم کتاب‌های «پرتوی از قرآن» از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ بشر ناراضی و مضطرب

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هااست که در تاریخ ۲۸ آبان ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی در آن، ایمان و معنویت را، که از راه‌هایی چون خواندن نماز حاصل می‌شود، عامل آرامش بشر و نجات او از اضطراب دائم معرفی کرده است.

ادامه مطلب

پرتوی از قرآن، جلد اول؛ تفسیر سورۀ بقره آیات ۹۳ تا ۱۰۰

متن حاضر تفسیر آیات ۹۳ تا ۱۰۰ سوره بقره به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد اول کتاب پرتوی از قرآن آمده است. این جلد از این کتاب شامل تفسیر جزء اول قرآن کریم (سورۀ حمد و آیات ۱ تا ۱۴۳ سورۀ بقره) است.
آیت‌الله طالقانی در این بخش، پس از شرح لغات مهم این آیات به تفسیر آنها با مباحثی همچون دشمنی یهودیان با جبرئیل و نپذیرفتن اسلام توسط آنها، پرداخته است.
کتاب‌ «پرتوی از قرآن» در شش جلد از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن، بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.

ادامه مطلب

سلسله جلسات تفسیر قرآن برای انجمن اسلامی دانشجویان (از ۷ تا ۱۴ مرداد ۱۳۲۸)؛ تفسیر سورۀ بقره، جلسه چهل‌ودوم و چهل‌وسوم: حیات معنوی

آیت‌الله طالقانی از روزهای ابتدایی تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان ارتباط نزدیکی با این تشکل داشت. او از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۲۸ با هدف تفسیر قرآن برای دانشجویان جلساتی برگزار کرد و بعد از آن نیز از این دست جلسات برای آنها تشکیل داد.
متن حاضر اقتباسی از محتوای دو جلسۀ چهل‌ودوم و چهل‌وسوم سخنرانی طالقانی در همین سلسله جلسات است که در شماره‌های مسلسل ۲۵۲ و ۲۵۳ نشریۀ آیین اسلام به چاپ رسیده است.
طالقانی در این جلسات در ادامۀ تفسیر سورۀ بقره، شرح جذابی از حیات پس از مرگ و حیات معنوی انسان و نیز نسبت آن با شرک ارائه می‌دهد.
لازم است یادآوری شود که هفته‌نامه آیین اسلام به مدیریت مسئولی نصرت‌الله نوریانی از مهم‌ترین نشریات مذهبی-سیاسی دوره پهلوی دوم محسوب می‌شود که در حد فاصل سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۴ منتشر می‌شد. همچنین چهار شمارۀ این نشریه نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ انتشار یافت. از آیت‌الله طالقانی مقالات و گزارش سخنرانی‌های متعددی در دوره اول انتشار این نشریه دیده می‌شود.

ادامه مطلب

سلسله جلسات تفسیر قرآن برای انجمن اسلامی دانشجویان (از ۱۰ تا ۲۴ مهر ۱۳۲۶)؛ تفسیر سورۀ بقره، جلسه نهم تا یازدهم: خلقت

آیت‌الله طالقانی از روزهای ابتدایی تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان ارتباط نزدیکی با این تشکل داشت. او از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۲۸ با هدف تفسیر قرآن برای دانشجویان جلساتی برگزار کرد و بعد از آن نیز از این دست جلسات برای آنها تشکیل داد.
متن موجود اقتباسی از محتوای جلسۀ نهم تا یازدهم این سلسله سخنرانی است که در شماره‌های مسلسل ۱۷۷، ۱۷۸ و ۱۷۹ نشریۀ آیین اسلام در همان ایام به چاپ رسیده است. البته، در شمارۀ مسلسل قبلی این نشریه، جلسۀ نهم این سلسله جلسات منتشر و احتمالاً به اشتباه سخنرانی چاپ شده مورخ ده مهر ۱۳۲۶ (شمارۀ مسلسل ۱۷۷) جلسۀ نهم عنوان شده است. با این حال در این متن، عنوان‌گذاری شمارۀ جلسات بر اساس متن نشریه انجام گرفته است.
طالقانی در این سه جلسه دربارۀ خلقت بحث می‌کند تا مقدمه‌ای برای موضوع جلسات بعدی که دربارۀ آفرینش در قرآن است، فراهم کند.
جلسۀ نهم که دهم مهر ۱۳۲۶ به چاپ رسیده، ادامۀ تفسیر سورۀ بقره است که در آن طالقانی به بحث دربارۀ حیات و منشأ آن می‌پردازد. او در جلسۀ بعد موضوع سخنانش را به خلقت انسان می‌رساند و دربارۀ تولد یا توالد بشر سخن می‌گوید. طالقانی سپس، تفسیر تازه‌ای از معنای ملائکه ارائه می‎دهد و این بحث را در جلسه بعدی پی می‌گیرد.
لازم است یادآوری شود که هفته‌نامه آیین اسلام به مدیریت مسئولی نصرت‌الله نوریانی از مهم‌ترین نشریات مذهبی-سیاسی دوره پهلوی دوم محسوب می‌شود که در حد فاصل سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۴ منتشر می‌شد. همچنین چهار شمارۀ این نشریه نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ انتشار یافت. از آیت‌الله طالقانی مقالات و گزارش سخنرانی‌های متعددی در دوره اول انتشار این نشریه دیده می‌شود.

ادامه مطلب