سلسله جلسات تفسیر قرآن برای انجمن اسلامی دانشجویان (۴ آذر تا ۱۲ اسفند ۱۳۲۸)؛ تفسیر سورۀ بقره، جلسۀ چهلوچهارم الی آخر: انسان، اجتماع و دین
آیتالله طالقانی از روزهای ابتدایی تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان ارتباط نزدیکی با این تشکل داشت. او از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۲۸ با هدف تفسیر قرآن برای دانشجویان جلساتی برگزار کرد و بعد از آن نیز از این دست جلسات برای آنها تشکیل داد.
متن حاضر اقتباسی از محتوای جلسات چهارم آذر الی دوازدهم اسفند ۱۳۲۸ است که در شمارههای مسلسل ۲۶۸، ۲۷۱، ۲۷۳، ۲۷۵، ۲۷۶، ۲۷۷، ۲۷۹ و ۲۸۰ نشریۀ آیین اسلام به چاپ رسیده است.
برخلاف آنچه از جلسات قبلی در نشریه آیین اسلام منتشر شده، متن منتشر شده از این جلسات، عنوان تفسیر برای انجمن اسلامی را ندارد بلکه بر اساس عنوان متن منتشره، این سخنرانیها در مسجد هدایت انجام شدهاند. با این حال، چون کاملاً در ادامۀ جلسات قبلی است و آیاتی که تفسیر میشوند در ادامه هم هستند، میشود استنباط کرد که این جلسات نیز ادامه همان سلسله جلسات است و فقط مکان آن عوض شده است.
همچنین، با توجه به عدم دسترسی به برخی از شمارههای نشریه آیین اسلام احتمال میرود چند جلسهای در این میان از قلم افتاده باشد. چون باز برخلاف متنهای منتشر شده قبلی، شماره جلسه در نشریه درج نشده است، نمیتوان مطمئن شد که چه جلساتی اکنون در دسترس نیست. امید میورد با دسترسی به آرشیو کامل نشریه آیین اسلام این نقیصه برطرف گردد.
طالقانی در این جلسات در ادامۀ تفسیر سورۀ بقره با بازگشت به مباحث حول بنی اسرائیل مجدداً دربارۀ عوامل انحطاط جوامع صحبت میکند. او تأکید دارد که اگر هر ملتی اشتباهات بنی اسرائیل را مرتکب شود، دچار انحطاط میشود. طالقانی در جلسات بعدی به موضوع ایمان میپردازد و ضمن تأکید بر این انسان هم استعداد جذب شدن به شر را دارد و هم خیر، وجدان و شریعت را از ابزارهای جذب انسان به خیر برمیشمرد.
طالقانی در جلسات دیگر باز هم بر اساس آیات سورۀ بقره دربارۀ قواعد سعادت یا پراکندگی و انحطاط جوامع صحبت میکند. در آخرین جلسه نیز درباره حضرت عیسی و معنای روحالقدس بحث مینماید.
لازم است یادآوری شود که هفتهنامه آیین اسلام به مدیریت مسئولی نصرتالله نوریانی از مهمترین نشریات مذهبی-سیاسی دوره پهلوی دوم محسوب میشود که در حد فاصل سالهای ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۴ منتشر میشد. همچنین چهار شمارۀ این نشریه نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ انتشار یافت. از آیتالله طالقانی مقالات و گزارش سخنرانیهای متعددی در دوره اول انتشار این نشریه دیده میشود.