روستای گِلیَرد، زادگاه آیت‌الله طالقانی، در شمال غربی تهران و در نزدیکی قزوین است و اکنون جزء استان البرز به شمار می‌رود. آیت‌الله طالقانی علی‌رغم ترک این روستا در سنین نوجوانی برای ادامۀ تحصیل، همواره در کنار اهالی روستای گلیرد طالقان حضور پیدا می‌کرد.
در متنی که روزنامه کیهان در روز ۱۴ شهریور ۱۳۵۸ منتشر کرده است، بریده سخنانی از آیت‌الله طالقانی در توصیف جلال آل‌احمد قید شده است. در این سخنان که مشخص نیست در چه مناسبتی و کجا بیان شده‌اند، طالقانی با بیان خاطراتی از کودکی و شرایط خانوادگی آل‌احمد، تعبد خشک پدر او را دلیل گرایش موقت جلال به حزب توده معرفی می‌کند. او همچنین دو کتاب «غرب‌زدگی» و «خسی در میقات» را بهترین کتاب‌های آل‌احمد می‌داند.
آیت‌الله طالقانی در پیام رادیویی مهمی که در آخرین ماه‌های حیات خود، در تیرماه سال ۱۳۵۸، صادر کرد، نسبت به خطراتِ شرایط و اوضاعی که طی آن هر روز تفرقه و اختلاف تازه‌ای میان گروه‌های همراه انقلاب ظاهر می‌شود، هشدار داد. او همه مردم را به حفظ وحدت دعوت و به آنها توصیه کرد با تکیه بر نقص‌های یکدیگر اختلاف ایجاد نکنند و با موضع‌گیری‌های بیهوده چهره اسلام و این نهضت بزرگ را خراب نکنند.
آیت‌الله طالقانی در پیامی که سی‌ام خرداد ماه سال ۱۳۵۸ و به مناسبت سالگرد درگذشت دکتر علی شریعتی منتشر کرد، این شخصیت را به استناد آیۀ ۳۵ سوره نور به درخت زیتون تشبیه کرد که روشنی بخش محفل جوانان شد.در این پیام تسلیت شریعتی فردی توصیف می شود که با زبان و قلم به مبارزه با استعمار فرهنگی شرق و غرب پرداخت و حرکت انقلابی را آغاز کرد.
در کنفرانس خبری که دوم خرداد ماه ۱۳۵۸ انجام شده است، آیت‌الله طالقانی با تاکید بر اینکه مطابق با آموزه‌های قرآنی مردم حق تسلط بر سرنوشت خود را دارند، بحث شوراها شهری و روستایی را بر سایر مباحث نظام اسلامی پس از انقلاب متقدم توصیف کرد. ایشان همچنین در این مصاحبه مفصل توضیحات مهمی دربارۀ مسائلی چون دیدار با رهبر انقلاب، تشکیل مجلس بررسی قانون اساسی، ملی‌کردن زمین‌ها، رباخواری، رابطه با آمریکا، اقدامات دولت موقت، نقش روحانیت در سیاست، نقش جوانان در انقلاب ایران، ویژگی مطبوعات، همکاری ایران با کشورهای اسلامی، آزادی مشارکت افراد در انتخابات، مدیریت رادیو و تلویزیون بعد از انقلاب، تقاضای عفو عمومی و سازماندهی مجدد جبهه ملی مطرح کرد.
آیت‌الله طالقانی در سخنانی که دربارۀ مسئلۀ فلسطین در ۲۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران مطرح کرد، پس از تفسیر آیات ابتدایی سوره اسراء، به تحلیل مسائل فلسطین و آیندۀ آن پرداخت. طالقانی اندیشیدن به مسئله مسجدالاقصی و مردم فلسطین را وظیفه هر خداپرستی اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی توصیف می کند، چرا که امروز صهیونیسم این مکان مقدس را تنها در تصرف خود می خواهد.
دفتر آیت‌الله طالقانی به نمایندگی از ایشان طرحی برای «شوراهای محلی» تهیه کردند که در بیستم اردیبهشت در روزنامۀ اطلاعات به چاپ رسید. در این طرح برای تشکیل شوراها در سطح ده (روستا)، بخش، شهر، شهرستان و استان حدود اختیارات و وظایف در نظر گرفته شده است. همچنین، از عموم مردم خواسته شده که پیشنهادات و انتقادات خود در این خصوص را به دفتر آیت‌الله طالقانی ارسال کنند.
بر اساس این طرح، کدخدا و شهردار مستقیم از سوی شورای ده و شهر انتخاب می‌شوند و انتخاب دیگر مقامات محلی همچون بخشدار، فرماندار و استاندار با پیشنهاد شوراها و تایید مقام بالادستی در دولت انجام می‌گیرد. همچنین، شورای شهرستان حق وضع آیین‌نامه را دربارۀ امور فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و دیگر مسائل منطقه‌ای را در چارچوب قوانین مجلس شورای ملی، دارد.
آیت‌الله طالقانی، نهم اردیبهشت ۱۳۵۸ در دیدار با نمایندگان اتحادیۀ جهانی سندیکاهای کارگری عرب، نقش کارگران در مبارزه علیه امپریالیسم و صهیونیسم را مهم ارزیابی کرد و انقلاب ایران را متعلق به همه زحمتکشان جهان دانست.
نقده از جمله شهرهای دارای جمعیت کرد است که در جریان ناآرامی‌های کردستان، درگیر تنش شد. در اواخر فروردین ماه ناآرامی در نقده به اوج رسید و آیت‌الله طالقانی طی پیامی، در شب سوم اردیبهشت، به آن واکنش نشان داد. طالقانی در این پیام بر ضرورت همبستگی و به دست گرفتن سرنوشت امور توسط خود مردم تاکید کرد و گشودن آتش و گلوله را روشی ناکارآمد دانست. او ابراز امیدواری کرد که با تشکیل شوراها مردم محلی بتوانند به دور از تعصبات قومی و مذهبی سرنوشت خود را به دست گیرند.
در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۵۸، در پی تنش داخلی در منطقۀ خوزستان و به ویژه شهر خرمشهر، آیت‌الله شیخ محمدطاهر آل‌شبیر خاقانی که از مراجع تقلید سرشناس خرمشهر بود، اعلام کرد قصد دارد به نشانه اعتراض کشور را ترک کند. در واکنش به این خبر آیت‌الله طالقانی با ارسال پیامی ضمن دلجویی از او، با اشاره به موافقت امام خمینی با تشکیل شوراهای محلی، این ایده را راهکار حل مسائل منطقه‌ای عنوان کرد و از آل شبیر خواست تا زمان تشکیل شوراها مشکلات را تحمل کند.
۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسئول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
23 فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسئول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
طالقانی پس از آزادی فرزندان، در اعتراض به این اتفاق، در روز ۲۵ فروردین دفاتر خود در تهران را تعطیل و به رامسر سفر کرد. در واکنش به این سفر، راهپیمایی‌های گسترده‌ای از سوی احزاب و نهادهای مختلف و دانش‌آموزان و دانشگاهیان برگزار شد. این سفر اعتراضی سرانجام با وساطت امام خمینی و دیدار احمد خمینی با طالقانی خاتمه یافت. طالقانی پس از بازگشت، در ۳۱ فروردین، در یک سخنرانی رادیویی حوادث رخ داده را برای عموم مردم توضیح داد. او در این سخنان دستگیری فرزندانش در روز روشن و بدون حکم دادگاه را نشانۀ مسأله‌ای نگران‌کننده دانست که برای جلوگیری از تکرار حوادثی مشابه کردستان و گنبد، باید نسبت به رفع آن اقدام کرد. وی همچنین با تمجید از تلاش‌ها و زحمات نیروهای پاسدار در کمیته‌ها، تصفیه این ارکان از نیروهای نفوذی و غیر صادق را ضروری اعلام کرد و نسبت به بروز افراط‌گرایی در جامعه نیز هشدار داد و در پایان از همه خواست به دور از دشمنی با یکدیگر محافظ راه مستقیم انقلاب باشند.
۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسؤول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیتۀ در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
طالقانی پس از آزادی فرزندان، در اعتراض به این اتفاق، در روز ۲۵ فروردین دفاتر خود در تهران را تعطیل و به رامسر سفر کرد. در واکنش به این سفر، راهپیمایی‌های گسترده‌ای از سوی احزاب و نهادهای مختلف و دانش‌آموزان و دانشگاهیان برگزار شد که منجر به صدور اطلاعیه‌ای در تاریخ ۲۹ فروردین ۱۳۵۸ از جانب طالقانی شد. او در این اطلاعیه او ضمن قدردانی از حمایت مردم، درخواست کرد این تجمعات ادامه پیدا نکند و نسبت به خطر افراط‌گرایی چپ و راست نیز هشدار داد.
کلیه حق و حقوق برای مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی محفوظ می باشد.
