معرفی: آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد. بیست و ششم مرداد ماه 1358، برابر با بیست و سوم ماه رمضان، چهارمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد که اولین روز قدس نیز بود. او در خطبۀ اول این نماز به ناآرامی‌هایی که در برخی از شهرهای کشور در جریان بود، اشاره کرد و ضمن اعتراض به این وضعیت، عاملان این ناآرامی‌ها را آلت دست بیگانه خواند و نسبت به عقاب الهی هشدار داد. در خطبۀ دوم ، طالقانی به موضوع فلسطین پرداخت. او ضمن معرفی مسجد الاقصی و مسجد الحرام به عنوان دو منبع توحید در شرق و غرب اعلام کرد صهیونیزم در مسیری عکس مسیر انبیا است. خطیب جمعه تهران، همچنین مسئله فلسطین را مسئلۀ همۀ انسان‌های آزاد دانست و ملت‌های مسلمان را به چاره‌اندیشی در این باره فراخواند. در پایان خطبۀ دوم طالقانی دوباره به مسئله ناآرامی‌های پاوه اشاره و تهدید کرد که ملت مسلمان عاملان آن را سر جای خود می‌نشانند.
تاریخ ایجاد اثر: 1358/05/26
منبع مورد استفاده: شهادت و شورا: خطبه های نمازجمعۀ مجاهد کبیر، مفسر و معلم قرآن و ابوذر زمان آیت الله سید محمود طالقانی، بنیاد فرهنگی آیت‌الله طالقانی، مهر ماه 1358، صص 31 تا 37.
منبع نسخه ویدئویی: آرشیو خانوادگی آیت‌الله طالقانی
منبع گالری تصاویر: آرشیو خانوادگی آیت‌الله طالقانی، کتابخانه ملی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
متن

 خطبه‌های طالقانی در نماز جمعه چهارم

 

(روز قدس)

خطبۀ اول: 

بسم الله الرحمن الرحيم

 عليه توكلت واليه المصير. الحمد لله المالک الملک یوت الملك من يشاء وينزع الملك ممن يشاء و يعز من يشاء و يذل من يشاء بيده الخير و هو على كل شيء قدير. 

و الصلوة والسلام على جميع الانبياء والمرسلين والشهداء والصالحين و على عبده المويد الخاتم بما سبق والفاتح بما استقبل معلن الحق بالحق، بالقاسم محمد و على آله الطيبين الطاهرين والأئمة المعصومين واصحابها لمنتجبین و خلفائه الصالحين.

یا ایها الذين آمنوا استجيبوا لله و للرسول اذا دعاكم لما يحييكم واعلموا أن الله يحول بين المرء و قلبه و انه اليه تحشرون و اتقوا فتنة لا تصيبن الذين ظلموا منكم خاصه و اعلموا ان الله شديد العقاب. 

در خطبۀ نماز جمعه، همان‌طوری که بارها تذکر داده شد، چون جزء نماز است، سکوت و شنیدن واجب است. ما در این روز استنثنایي «قدس» از برادران و خواهران و از مأمورین و پاسداران تقاضا می‌کنیم که سکوت را مراعات کنند. عظمت این نماز در همین همبستگی، خشوع و خضوع و آرامش و سکوت و توجه به خدا و آیات خداست. کسانی که ایمان آورده‌اید، اجابت کنید خدا و رسول را به آنچه که شما را می‌خواند و زنده می‌دارد. همان‌طوری که در هفتۀ قبل عرض کردم، خصوصیت دعوت انبیاء و دعوت ادیان و احکامی که به مردم ارائه می‌کنند، ایجاد روح تعالی و حرکت، دفاع و جذب است. خاصیت حیات، حرکت است و نمو است. دفع است و جذب. دفع آن‌چه مزاحم و ناملایم و آفات است و جذب آن‌چه مصلحت است برای رشد و حرکت جامعۀ اسلامی و همۀ بشر. بعد از این تذکر، آیۀ بعد تذکر دیگری می‌دهد: در برابر این دعوت عظیم، دعوت حیات‌بخش از فتنه‌ها و درگیری‌ها بپرهیزید. فتنه‌هایی که هم فتنه‌گرها و آتش‌افروزها را از میان خواهد برد و هم کسانی را که در مقابل چنین فتنه‌هایی سکوت می‌کنند. 

برادران، خواهران، ملت ایران، امروز ما در برابر فتنه‌ها قرار گرفته‌ایم. عناوین مختلف، شعارهای مختلف. هر روز از یک گوشه‌ای آتش افروزان و ابالهب‌ها آتش می‌افروزند و هر روز مزاحمتی ایجاد می‌کنند و بدون هیچ منطق و هیچ دلیل و هیچ درخواست روشنی و هیچ مطلب واضحی باکمال بی‌شرمی و وحشیانه دست به برادرکشی می‌زنند. خاموش کردن این فتنه‌ها از میان بردن فتنه‌جوها به دست شما برادران و خواهران مسلمان است که در این مرحلۀ تاریخی مسئولیت بزرگی را برعهده دارید و مهم‌تر مراقبت از فتنه‌هایی است که هرروز در گوشه‌ای آتش آن مشتعل می‌شود. به نام چپ و به نام راست. به اسماء دیگر و بدون منطقی جز وحشی‌گری، جز کشتار، جز ایجاد فتنه، جز متوجه کردن افکار و اندیشه‌ها و خیالات همۀ مسلمان‌ها به مرکز فتنه تا از مسائل دیگر غافل بمانند و دولت و ملت را در این حرکت انقلابی و مسیری که در پیش دارند، فلج کنند. «وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَّا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ».

ای فتنه‌جوها، ای عاملین دست اجنبی و صهیونیزم و امپریالیسم! ای از خود بی‌خود‌شده‌ها، ای کور و کرها، ای کسانی که نه مصلحت خود را می‌بینید، نه آیندۀ خود را. منتظر عقاب پروردگار باشید. خداوند شدیدالعقاب است. عقابی که از وجدان و از قلوب این مردم رنج‌دیدۀ شهید‌دادۀ محروم شعله‌ور خواهد شد. 

بسم الله الرحمن الرحيم. «تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ». کوتاه باد دست آتش افروز ابی‌لهب. «مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ».  نه ثروتی که جمع کرده و نه دار و دسته‌ای که به راه انداخته او را نخواهد بی‌نیاز کرد و نجاتش داد. «وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ». آنها که تحت تأثیر اینان هستند و آتش بیار، جز وزر و بال چیزی برایشان نمی‌ماند. «فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِّن مَّسَدٍ». در شعار اینها در آن‌چه که می‌گویند، آن‌چه که به گردن می‌آویزند، همه نشان‌دهندۀ شیطان‌هایی است. ابا لهب‌هایی است که به صورت انسان درآمده‌اند. غفر الله لنا ولكم و وفقنا لما يحب و يرضى و يجعلنا من المجاهدين في سبيله. 

السلام عليكم و رحمة الله و بركاته 

خطبه دوم :

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله الذي يؤمن الخائفين و ينجي الصالحين و يرفع المستضعفين و يضع المستكبرين ويهلک ملوكها ويستخلف آخرين. الصلوة والسلام على جميع الانبياء و المرسلین وعلى خاتم النبيين، السراج المنير، البشير النذير و على آله الطيبين الطاهرين المعصومين و اصحابه المنتجبين. 

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ‎وَآتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُوا مِن دُونِي وَكِيلًا» 

بار دومی است که به نام قدس، به نام سرزمین مقدس فلسطین، درهمین دانشگاه دور هم جمع می‌شویم و همین آیات را تلاوت می‌کنیم. آن بار جمیعتی محدود و این بار جمعیتی نامحدود. این مسئله به دستور و ابتکار و سعۀ نظر رهبری ما و دولت ما از ایران انقلابی شروع شد که روزی به نام روز قدس نه در سطح کشور که در سطح کشورهای اسلامی و همۀ مسلمان‌های مسئول و متعهد باشد. روز همبستگی روزی است که ما مسلمانان ایران با صدای بلند و بدون مانع، دعوت مظلومین فلسطین و قدس از دست رفته را اجابت می‌کنیم فرمود: «ان المومنین فی تعاونهم و تعاضدهم کالراس من الجسد اذا اشتکی تداعى عليه سائر الجسد بالسهر والحمی.»

همۀ مسلمان‌ها در هر جایی که هستند در تعاونی که با یکدیگر دارند، تعاضدی که دارند، تراحمی که دارند، همه مانند سری هستند از پیکری. آنگاه که شکایت کند و به درد آید. هر عضو بدن انسان وقتی به درد آمد و به وسیلۀ اعصاب شکایت خودش را به مراکز فرماندهی و اعضاء دیگر رساند، همان عضو رأس می‌شود و همۀ اندیشه و فکر و چشم و گوش متوجه همان عضو آسیب‌دیده می‌شود تا آن را نجات بدهد. چرا؟ برای این‌که اگر آن نجات پیدا نکرد، همۀ اعضاء فلج می‌شود. باید مسلمان‌های دنیا بدانند همه عضو یک پیکرند و گمان نکنند با بی‌تفاوتی و بدون توجه به درد مسلمان‌های دیگر می‌توانند خود را حفظ کنند و از رنج و درد آفاتی که متوجه آنهاست نجات پیدا کنند. سورۀ اسری (بنی اسرائیل) چنین شروع می‌شود: پاک و منزه است آن خدایی که سیر داد پیامبر خودش را از مسجدالحرام به سوی مسجدالاقصی برای این‌که آیاتی را که در پیرامون مسجدالاقصی است از نزدیک به این رسول عظیمش ارائه دهد. خدای سمیع و بصیر، خدایی که با این دو صفت سمیع و بصیر می‌خواهد بندگانش بینا و شنوا باشند:«إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ» این سیر معنوی، این سیر معراجی، این سیری که از مسجد شروع شد و به مسجد ختم شد، برای چه بود؟ برای تزکیۀ این دو مسجد بود. این دو مرکز توحید، این دو منبع که در دنیای شرک و کفر و ظلم و بت‌پرستی‌ها باید در بین شرق و غرب بانگ توحيد را و تعهد انسان‌ها را به همۀ دنیا اعلام کند. این دو ریه‌ای که باید زندگی و هوای پاک را به درون انسان برساند و از این دو معبد بزرگ، دو مسجد، دو مرکز توحید الهام بگیرد. دو مرکزی که شرک و خودخواهی آلوده‌اش کرده بودند. خانۀ کعبه بت‌خانه شده بود و خانۀ قدس، بیت‌المقدس مرکز خودخواهی‌ها، امتیازجویی‌ها، برتری نژاد و مرکز جنگ‌ها و درگیری‌های چند هزار ساله. خدا پیغمبرش را، این رسول خاتمش را فرستاد که این دو مرکز را به وضع اول برگرداند. دو جایی که همه برای خدا سجده کنند و از بند هر عبودیتی رهایی یابند. قبلۀ اول اسلام به طرف بیت‌المقدس بود. برای این که فهمانده شود که آنجا هم قبلۀ اسلام است، قبلۀ توحید است. مکه و کعبه هم قبلۀ اسلام است. این وظیفۀ بزرگی است که خدا بر عهدۀ پیغمبرش و بعد به عهدۀ پیروان این دین و آیین گذارده که این دو مرکز را پاک نگهدارند و دو طرف راه بشر را همیشه زنده نگه دارند و این دو منبع توحید که مؤسسش انبیاء بزرگ بودند، همیشه محل ندای توحید به طرف شرق و غرب دنیا باشد. ولی صهیونیزم چه کرد؟ همان چیزی را که انبیاء می‌خواستند، صهیونیزم به عكس کرد. مرکز شرک، خودخواهی، خودبینی، نژادپرستی، خیانت، ظلم، خشونت، وحشی‌گری. مسئلۀ بیت‌المقدس مسئله‌ای نیست که فقط مربوط به مسلمانان یا مسیحیان باشد. مسئلۀ انسان آزاد دنیاست، مسئلۀ همۀ ادیان الهی است. همۀ مردم دنیا برای نجات بیت‌المقدس و حامیان آن، نگهبانان آن که فلسطینی‌ها باشند، باید قیام کنند. همه با یک صدا، با یک فریاد، با یک مشت این مرکز توحید را که تبدیل به مرکز شرک و خودخواهی شده است، پاک کنند. یهودیان و کلیمیان متدین و مقدس هم باید از این وضع صهیونیست‌ها و روش آنها متأثر باشند. برای این که در این دنیای تزلزل فکری اعتقادی و دنیای شک و تردید، اینها می‌خواهند چهرۀ انبیاء را بنمایانند. یعنی این صهیونیست‌ها، خودشان را وارث انبیاء می‌دانند. ابراهیم خلیل بت‌شکن و منادی توحید و انبیاء بنی‌اسرائیل که برای آزادی بشر قیام کردند. اینها چهرۀ انبیاء را هم خراب می‌کنند. ای برادران کلیمی، ای کلیمی‌های با ایمان، این خطر صهیونیزم متوجه عالم اسلام و مسیحیت نیست، متوجه شماست. چهرۀ انبیاء و همان پیامبری که قرآن می‌فرماید: «وَآتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَجَعَلْنَاهُ هُدًى لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ أَلَّا تَتَّخِذُوا مِن دُونِي وَكِيلًا». ما تورات را فرستادیم برای این که به بنی‌اسرائیل بگوییم جز به خدا اتکا پیدا نکنند. 

یک مشت مردم از گوشه و کنار دنیا جمع شدند و مکتبی را درست کردند که مخرب مكتب همۀ انبياء و ادیان است نباید بجنبند. همۀ ادیان؟ اینها هستند که چهرۀ انبياء را خراب کرده‌اند. اینها هستند که توحید خالص را تبدیل به شرک و خودپرستی کرده‌اند. بیت‌المقدس را که از آن همه ادیان الهی اسلام، مسیحیت و یهودیت است به انحصار خود گرفته‌اند. این مرکز باید از لوث صهیونیزم پاک شود. این وظیفۀ فرد فرد مسلمان‌هاست. بکوشید. باید دنبال امروز که روز قدس می‌نامیم بیش از این شعارها و اجتماعات به عمل بپردازیم و مجهز بشویم. همان‌طوری که امام فرمودند اگر هر کدام از مسلمان‌ها یک سطل آب ریخته بودند سیلی بود که صهیونیزم را از بین می‌برد. همان‌طور که در منا هرکدام هفت ریگ می‌زنید و برج شیطان را غرق ریگ می‌کنید، هرکدام یک ریگ، سنگ، یک سلاح، در دست بگیرید، همه باید مجهز بشویم. خصوصاً ما مسلمان‌های ایران که دائماً در معرض این فتنه هستیم. ببینید الان صهیونیزم خون‌خوار چه جور خشمگین دندان روی هم می‌گذارد و برای ما نقشه می‌کشد و به خصوص از این اتحادی خشمگین است که مسلمان‌ها، رهبر ما، دولت ما، ملت ما در روز قدس، روز جمعۀ آخر رمضان، در سراسر کشورهای اسلامی دارند. ما حسابمان با عموم ملت‌های اسلامی است، بعضی از دولت‌ها هستند که بازی می‌کنند، بعضی شناخته، بعضی ناشناخته. ملت‌‌های مسلمان باید خودشان راه بیفتند. همه مجهز، همه آماده، روزی برسد که همه حرکت کنیم به طرف بیت‌المقدس، ما هم باید آماده باشیم، از دبستان، دبیرستان، دانشگاه باید بچه‌های خردسال ما، زن‌های ما، مردهای ما، پیر و جوان ما، باید آمادۀ دفاع باشیم. دفاع از بیت‎المقدس. دفاع از بیت‌المقدس دفاع از حریم خداست و بر همه واجب است. بر زن و مرد و کوچک و بزرگ ما واجب است. من پیشنهاد می‌کنم در مدارس ما، در روستاهای ما درکاخانه‌های ما، روزهای معینی، اشخاص وارد، بچه‌ها، اطفال و جوان‌ها و زن‌های ما را تمرین نظامی بدهند و در تمام کشورهای اسلام. 

این آیه می‌گوید بنی‌اسرائیل جز من وکیل نگیرد. اما یک گروهی جمع شده‌اند که از خود نه نان دارند، نه سلاح، فقط متکی به استعمار خون‌خوار آمریکا هستند و می‌خواهند همۀ مسلمین را به ذلت و خواری بکشند. ببینید در جنوب لبنان چه می‌کنند. این مردم چه گناهی دارند؟ این مسلمان‌ها، شیعه‌های جنوب لبنان. خانه‌های ویران، مردم سرگردان، همه فراری، کسانی که آمده‌اند می‌گویند. تمام زنان و مردان لبنان، به خصوص جنوب لبنان همه سیاه پوش هستند. چرا؟ برای این که از هرخانواده‌ای یک دو شهید است. آیا نباید صدای آنها، صدای مظلومیت آنها را اجابت کنیم؟ «من سمع رجلاً يقول باللمسلمين و لم يجبه فليس بمسلم». اگر یک انسانی، غیر مسلمان هم باشد، و مظلوم واقع بشود و فریادش بلند بشود، مسلمان‌ها به داد ما برسید و اجابت نکنند، اینها از اسلام خارج اند. فریاد فلسطینی‌ها، لبناني‌ها بلند است. مسلمان‌ها به داد ما برسید. ما را از این خون‌خوار و از این وحشی به اسم صهیونیزم نجات بدهید. سوریه، لبنان، مردم مصر، تودۀ مردم مصر، نه دولت مصر، اردن، همه دارند فریاد می‌کشند. و امروز روزی است که ما می‌گوییم: برادرها، ما اجابت کردیم دعوت شما را به امروز این ملت عظیم ما در روز ماه مبارک رمضان، با زبان روزه در زیر آفتاب در میان خیابان‌ها فریاد می‌زنند قدس، قدس، فلسطین، فلسطین و برادران ما در کشورهای اسلامی در یک صف قرارگرفته‌اند. همین است که اسرائیل، صهیونیزم و آمریکا را به وحشت می‌اندازد. منتظر باشید توطئه‌ها بیشتر می‌شود. از آن روزی که روز قدس اعلام شد، ببینید در خیابان‌های تهران چه حوادثی به وجود آمد. اینجا یک مقداری آرام گرفت، پاوه چه خبر شد. اینها چه هستند؟ چه می‌گویند؟ به یقین بدانید که بخواهند یا نخواهند، اینها آلت دست صهیونیست‌ها و استعمارند. و اگر سر جایشان ننشینند، ملت مسلمان اینها را سرجایشان خواهند نشاند. آن ملتی که خون داده (صحیح است) تسامح اسلامی، گذشت اسلامی و عفو اسلامی حدی دارد. تا آنجا نیست که نهضت ما، انقلاب ما، که انقلاب دنیاست، انقلاب محرومین و مستضعفین دنیاست لطمه نبیند. ما امروز متأثریم که می‌بینیم دائم فریاد مسلمانان دنیا بلند است. اجابت می‌کنیم ولی از درون برای این که ما را مشغول کنند و ما را از مسائل دیگر مسلمان‌ها غافل کند، دائماً فتنه می‌کنند. همان‌طوری که قرآن فرمود (این فتنه) دامن‌گیر خودشان خواهد شد. 

ما پیشنهاد می‌کنیم که شهردار تهران یکی از خیابان‌های تهران را به نام قدس نام‌گذاری کند و ما این روز را هرسال به نام «روز قدس» اجتماع داشته باشیم و مسائل قدس و مسائل فلسطین برای عموم مسلمانان تفهیم بشود: ظهور صهیونیزم، کی اینها را آوردند و چه‌ها کردند و آن چهرۀ مظلومیتی که یهودی‌ها در جنگ اخیر به دست نازی به خود گرفته بودند و تغییر کرد. 

الان مردم دنیا این چهرۀ مظلومیت را در این یهودی‌ها نمی‌بینند. یهودی‌های موحد و مؤمن آزادمنش دنیا باید چهرۀ توحید و دعوت انبیاء را به دنیا نشان بدهند و از صهیونیزم خون‌خوار و عوامل آنها خودشان را تبرئه کنند. 

ربنا اغفرلنا و لا خواننا الذين سبقونا بالايمان و لا تجعل في قلوبنا غلاً للذين آمنو.

پروردگار را ما مسلمان‌ها را همان‌طوری که تا به حال تأیید فرمودی و وعدۀ نصرت دادي، نصرت را از ما کوتاه مگردان و برادران مسلمان ما را در هر کجا هستند، از زیر این فشار و شکنجه و استضعاف مستکبرین داخلی و استعمارگران خارجی با وحدت نظر و وحدت هدف نجات ببخش! برادران لبنان ما، مسلمان‌های لبنان، شیعه‌های جنوب لبنان را پروردگارا مؤید بدار! خدایا سرپرست شیعه‌های لبنان «امام موسی صدر» را زودتر برای سرپرستی این مردم محروم به زادگاه خودش برگردان! خداوندا ما را بیامرز! 

خداوندا به رهبری ما و رهبر ما توفیق و تأییدات بیشتری عنایت بفرما و وحدت ما را خداوندا محکم‌تر نگهدار. 

ربنا اغفرلنا ولاخواننا الذين سبقونا بالايمان ولا تجعل في قلوبنا غلا للذين آمنوا. ربنا انك رؤوف الرحيم. رب اغفر لي ولوالدي ولمن دخل بيتي مو مناً و للمومنین والمومنات ولا تزد الظالمین لا تبارا. 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

«إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ  وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا».

ما هم برای شکرانۀ این نعمت بزرگ و این اجتماع که سالیان دراز آرزوی ما بود، خداوندا تو را شکرگزاری می‌کنیم و سر سجده به خاک در مقابل عظمت تو می‌ساییم.

السلام عليكم و رحمه الله.

//پایان متن

پی‌دی‌اف

شهادت و شورا: خطبه های نمازجمعۀ مجاهد کبیر، مفسر و معلم قرآن و ابوذر زمان آیت الله سید محمود طالقانی، بنیاد فرهنگی آیت‌الله طالقانی، مهر ماه 1358، صص 31 تا 37.

نسخه صوتی

خطبه‌های چهارمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی در دانشگاه تهران، 26 مرداد 1358

گالری تصاویر

آرشیو خانوادگی آیت‌الله طالقانی، کتابخانه ملی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی

دیدگاه‌تان را بنویسید

اگر در رابطه با محتوای فوق اطلاعات تکمیلی دارید، از طریق کادر زیر با کتابخانه «طالقانی و زمانه‌ما» در میان بگذارید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *