این کتاب متن سخنرانی آیتالله طالقانی با عنوان «تعلیم و تربیت اسلامی» است که در شهریور سال ۱۳۲۰ ایراد شده است. او در این خطابه با اشاره به اینکه بزرگترین منابع ثروت هر کشوری افراد آن هستند تربیت را یک «هدف عالی حیاتی» معرفی میکند که «همۀ سعادتها در سایۀ آن انجام میشود». سپس به بررسی گامهایی که برای رسیدن به این هدف لازم است برداشته شود، میپردازد و موضوع را از منظر قرآن که «بزرگترین کتاب تربیتی بشر» است تبیین میکند. انتشارات فقیه مجموعه کتابهایی را با عنوان «مجموعه گفتار» به چاپ رسانده که در هر جلد آن یکی از سخنرانیهای آیتالله طالقانی به مناسبهای مختلف آمده است. این کتاب از همان مجموعه است.