روستای گِلیَرد، زادگاه آیت‌الله طالقانی، در شمال غربی تهران و در نزدیکی قزوین است و اکنون جزء استان البرز به شمار می‌رود. آیت‌الله طالقانی علی‌رغم ترک این روستا در سنین نوجوانی برای ادامۀ تحصیل، همواره در کنار اهالی روستای گلیرد طالقان حضور پیدا می‌کرد.
در جریان انقلاب، دانشگاه‌ها بارها و بارها صحنۀ تحصن و تظاهرات بودند و به ویژه از مهر ۱۳۵۷ درگیری و ناآرامی در دانشگاه تهران شدت بسیار گرفت که در نتیجۀ آن، این دانشگاه به تعطیلی کشانده شد. سازمان ملی دانشگاهیان در دی ماه تلاش کرد که دانشگاه‌ها بازگشایی شوند تا دانشجویان بار دیگر به صحنه دانشگاه بازگردند. بر اثر این تلاش‌ها، در ۲۳ دی ماه، با دعوت سازمان ملی دانشگاهیان، با تظاهراتی گسترده و با حضور جمعیت بزرگی در دانشگاه تهران، تحصن اساتید خاتمه یافت و درب دانشگاه باز شد. آیت‌الله طالقانی از جمله کسانی بود که در این تجمع حضور داشت و در آن سخنرانی کرد. گزارشی از این تجمع در روزنامۀ اطلاعات مورخ ۲۴ دی ماه ۱۳۵۷ منتشر شده که در آن گزارش گزیده‌ای از سخنان طالقانی هم آمده است.
آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
نهم شهریور ۱۳۵۸، پنجمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. او در خطبۀ اول این نماز، تأکید کرد برای موفقیت انقلاب لازم است با دولت ( دولت موقت به نخست وزیری مهدی بازرگان) همکاری شود. در ادامه دو سورۀ جمعه و منافقین را برای قرائت در نماز جمعه مستحب مؤکد خواند و سپس به موضوع ناآرامی‌های کردستان پرداخت. در خطبۀ دوم او در ادامۀ همین بحث جزئیاتی از سفر خود به سنندج در فروردین ماه همان سال را شرح داد.
لازم به ذکر است که در برخی منابع به اشتباه، نماز روز جمعه دوم شهریور۱۳۵۸ را که نماز عید فطر بوده است، نماز جمعه به حساب آورده و لذا این نماز جمعه را که یک هفته بعد از آن برگزار شده، ششمین نمازجمعه نامگذاری کرده‌اند.
در گزارش روزنامۀ اطلاعات مورخ یکم شهریور ماه ۱۳۵۸، دربارۀ تخلیۀ ستاد سازمان مجاهدین خلق، به اظهارات آیت‌الله طالقانی دربارۀ این موضوع اشاره شده است. بر اساس این گزارش، او در این مورد با امام خمینی صحبت کرده و بر این نظر است که خلع سلاح باید انجام گیرد اما دفتر ستاد آنها نباید تخلیه شود.
آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
بیست و ششم مرداد ماه ۱۳۵۸، برابر با بیست و سوم ماه رمضان، چهارمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد که اولین روز قدس نیز بود. او در خطبۀ اول این نماز به ناآرامی‌هایی که در برخی از شهرهای کشور در جریان بود، اشاره کرد و ضمن اعتراض به این وضعیت، عاملان این ناآرامی‌ها را آلت دست بیگانه خواند و نسبت به عقاب الهی هشدار داد. در خطبۀ دوم ، طالقانی به موضوع فلسطین پرداخت. او ضمن معرفی مسجد الاقصی و مسجد الحرام به عنوان دو منبع توحید در شرق و غرب اعلام کرد صهیونیزم در مسیری عکس مسیر انبیا است. خطیب جمعه تهران، همچنین مسئله فلسطین را مسئلۀ همۀ انسان‌های آزاد دانست و ملت‌های مسلمان را به چاره‌اندیشی در این باره فراخواند. در پایان خطبۀ دوم طالقانی دوباره به مسئله ناآرامی‌های پاوه اشاره و تهدید کرد که ملت مسلمان عاملان آن را سر جای خود می‌نشانند.
آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
نوزدهم مرداد ماه ۱۳۵۸، برابر با شانزدهم ماه رمضان، سومین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. او در خطبۀ اول این نماز ضمن این که حیات را محور اعتقادات اسلامی خواند، تأکید کرد قانون برای آن که الهی باشد، باید بر محور زنده کردن جامعه قرار گیرد. او همچنین، مردم را به هوشیاری در مقابل فتنه‌ها، که به کل جامعه آسیب می‌زند، فراخواند. طالقانی در خطبۀ دوم به موضوع تسبیح الهی و«تزکیه» پرداخت و تاکید کرد ابتدا باید تزکیه صورت بگیرد و انسان به وجه فطری خود بازگردد و سپس، عقل صحیح را کسب کند و در همین چارچوب جامعه که همچنان غبار دوران طاغوت را دارد نیز باید از این غبار پاک شود.
آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
پنجم مرداد ماه ۱۳۵۸، برابر با دوم ماه رمضان، اولین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. بر اساس گزارش‌های موجود، بیش از یک میلیون نفر از مردم برای اقامه این نماز حضور یافتند و استقبال به حدی بود که حوالی ساعت ۱۱ صبح، راهیابی به محل برگزاری نماز دشوار شده بود. حضور مسوولان سیاسی و مذهبی کشور و خبرنگاران داخلی و خارجی از اهمیت این رویداد حکایت می‌کرد.
آیت‌الله طالقانی در خطبۀ اول نماز جمعه، ضمن اشارۀ مختصر به تاریخچه برگزاری اولین نماز جمعه در زمان پیامبر اسلام، نماز جمعه را صف به هم پیوسته همه مسلمانان در سراسر جهان خواند و در ادامه با اشاره به ناآرامی‌های کشور، همگان را به وحدت فرامی خواند. او به انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی نیز پرداخت و با انتقاد از کسانی که معتقدند آزادی در انتخابات نیست، حضور همه اقشار و مخالفان را در انتخابات را مورد تأکید قرار داد. طالقانی در خطبه دوم با بیان این که سرنوشت ما به سرنوشت دیگر ملل تحت ستم پیوند خورده است، برای همه این ملت‌ها به خصوص ملت فلسطین آرزوی پیروزی کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید: «هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسئولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، چهارمین قسمت از برنامه «با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن به بحث دربارۀ چیستی معجزه و قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام پرداخته است. او ضمن توجه به مواجهه با قرآن در بستر تاریخی آن، دربارۀ ابعاد مختلف اعجاز قرآن سخن گفته و در پایان نیز به دو پرسش دربارۀ ناآرامی در خوزستان و نیز کاندیدا شدن خود برای پست ریاست جمهوری پاسخ داده است.
در کنفرانس خبری که دوم خرداد ماه ۱۳۵۸ انجام شده است، آیت‌الله طالقانی با تاکید بر اینکه مطابق با آموزه‌های قرآنی مردم حق تسلط بر سرنوشت خود را دارند، بحث شوراها شهری و روستایی را بر سایر مباحث نظام اسلامی پس از انقلاب متقدم توصیف کرد. ایشان همچنین در این مصاحبه مفصل توضیحات مهمی دربارۀ مسائلی چون دیدار با رهبر انقلاب، تشکیل مجلس بررسی قانون اساسی، ملی‌کردن زمین‌ها، رباخواری، رابطه با آمریکا، اقدامات دولت موقت، نقش روحانیت در سیاست، نقش جوانان در انقلاب ایران، ویژگی مطبوعات، همکاری ایران با کشورهای اسلامی، آزادی مشارکت افراد در انتخابات، مدیریت رادیو و تلویزیون بعد از انقلاب، تقاضای عفو عمومی و سازماندهی مجدد جبهه ملی مطرح کرد.
آیت‌الله طالقانی در سخنانی که دربارۀ مسئلۀ فلسطین در ۲۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۵۸ در دانشگاه تهران مطرح کرد، پس از تفسیر آیات ابتدایی سوره اسراء، به تحلیل مسائل فلسطین و آیندۀ آن پرداخت. طالقانی اندیشیدن به مسئله مسجدالاقصی و مردم فلسطین را وظیفه هر خداپرستی اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی توصیف می کند، چرا که امروز صهیونیسم این مکان مقدس را تنها در تصرف خود می خواهد.
۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسئول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
23 فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسئول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
طالقانی پس از آزادی فرزندان، در اعتراض به این اتفاق، در روز ۲۵ فروردین دفاتر خود در تهران را تعطیل و به رامسر سفر کرد. در واکنش به این سفر، راهپیمایی‌های گسترده‌ای از سوی احزاب و نهادهای مختلف و دانش‌آموزان و دانشگاهیان برگزار شد. این سفر اعتراضی سرانجام با وساطت امام خمینی و دیدار احمد خمینی با طالقانی خاتمه یافت. طالقانی پس از بازگشت، در ۳۱ فروردین، در یک سخنرانی رادیویی حوادث رخ داده را برای عموم مردم توضیح داد. او در این سخنان دستگیری فرزندانش در روز روشن و بدون حکم دادگاه را نشانۀ مسأله‌ای نگران‌کننده دانست که برای جلوگیری از تکرار حوادثی مشابه کردستان و گنبد، باید نسبت به رفع آن اقدام کرد. وی همچنین با تمجید از تلاش‌ها و زحمات نیروهای پاسدار در کمیته‌ها، تصفیه این ارکان از نیروهای نفوذی و غیر صادق را ضروری اعلام کرد و نسبت به بروز افراط‌گرایی در جامعه نیز هشدار داد و در پایان از همه خواست به دور از دشمنی با یکدیگر محافظ راه مستقیم انقلاب باشند.
در فروردین ۱۳۵۸ دو تن از فرزندان آیت‌الله طالقانی (ابوالحسن و مجتبی) توسط برخی اعضای کمیتۀ انقلاب (از جمله محمد غرضی) دستگیر شدند. این اتفاق با واکنش تند آیت‌الله طالقانی و سفر اعتراضی به رامسر روبرو شد. به خصوص که ناآرامی‌های کردستان هم اتفاق افتاده بود و این مسائل ایشان را به این نتیجه رساند که نسبت به برخی روندهایی که در حال جا افتادن بود، موضع بگیرد. سفر اعتراضی ایشان با همراهی مردم و گروه‌های سیاسی روبرو شد و تظاهرات و تجمع‌هایی در حمایت از ایشان صورت گرفت.
در این شرایط، امام خمینی، فرزندش احمد خمینی را برای بازگرداندن ایشان به رامسر فرستاد. آیت‌الله طالقانی با آمدن احمد خمینی به همراه او عازم قم شدند. در این سفر به منزل احمد خمینی و نیز منزل آیت‌الله اشراقی داماد امام خمینی رفتند. در نهایت هم در ۳۱ فروردین یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های بعد از انقلاب خود را در مدرسۀ فیضیه قم انجام داد.
ایشان در این سخنرانی از حق تعیین سرنوشت مردم توسط خودشان قاطعانه دفاع کرد و در خصوص انحراف از خواست تودۀ مردم هشدار داد و حتی از حضور کمونیست‌ها در شوراهای محلی در صورت انتخاب از سوی مردم دفاع کرد.
کلیه حق و حقوق برای مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی محفوظ می باشد.
