پرتوی از قرآن، جلد ششم؛ تفسیر سورۀ کافرون

متن حاضر تفسیر سوره کافرون به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد ششم کتاب «پرتوی از قرآن» آمده است. آیت‌الله طالقانی در تفسیر این سوره بر مرزگذاری و ایجاد تمایز میان کفر و توحید تأکید کرده است.
این جلد که تفسیر بخش دوم جزء سی‌ام است، از سوره اعلی تا سوره ناس را در برمی‌گیرد. تفسیر جزء سی‌ام پس از جزء اول قرآن کریم و در مدت حبس در زندان قصر در نیمۀ دوم دهه چهل به نگارش درآمده و پس از آزادی مؤلف، توسط وی ویرایش و منتشر شده است.
لازم است یادآور شویم کتاب‌های «پرتوی از قرآن» از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.

ادامه مطلب

پرتوی از قرآن، جلد ششم؛ تفسیر سورۀ ماعون

متن حاضر تفسیر سوره ماعون به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد ششم کتاب «پرتوی از قرآن» آمده است. آیت‌الله طالقانی در تفسیر این سوره دربارۀ مکذبان و ریاکاران سخن می‌گوید و نشانه‌های رفتاری آنان را که در این سوره آمده است، شرح می‌دهد. او معتقد است که مکذبان به نام دین و با حفظ ظواهر به سایرین ظلم می‌کنند.
این جلد که تفسیر بخش دوم جزء سی‌ام است، از سوره اعلی تا سوره ناس را در برمی‌گیرد. تفسیر جزء سی‌ام پس از جزء اول قرآن کریم و در مدت حبس در زندان قصر در نیمۀ دوم دهه چهل به نگارش درآمده و پس از آزادی مؤلف، توسط وی ویرایش و منتشر شده است.
لازم است یادآور شویم کتاب‌های «پرتوی از قرآن» از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ تفسیر سورۀ حمد

آیت الله طالقانی در سال ۱۳۵۲ یعنی بعد از بازگشت از تبعید به شهرستان بافت ، به درخواست خانواده سلسله جلسات تفسیر قرآن را برای آنها برگزار کرد. او در این جلسات به ترتیب سوره‌های قرآن پیش می‌رفت و بعد از تفسیر سورۀ حمد به تفسیر سورۀ بقره پرداخت و در هفت جلسه آیات یک تا ۳۹ این سوره را تفسیر کرد. اما یک سال و نیم بعد از پایان تبعید ، در دوم آذر ۱۳۵۴ مجدداً دستگیر و به این ترتیب جلسات تفسیر قرآن متوقف شد.
مطلب حاضر، قسمت اول این سلسله جلسات است که به تفسیر سورۀ حمد اختصاص دارد. طالقانی در ضمن تفسیر سورۀ حمد، به مسئلۀ «تکامل» نیز می‌پردازد و توضیحات مفصلی حول نظریۀ تکامل داروین ارائه و جنبه‌های قابل پذیرش و غیر قابل پذیرش آن را کالبدشکافی کرده‌ است. او همچنین در تکمیل مبحث تکامل، آیات ۴۵ و۴۶ سورۀ نور دربارۀ تکامل خلقت و آیات ۳۸و۳۹ سورۀ بقره را که مربوط به خلقت حضرت آدم(ع) است، نیز تفسیر کرده است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ قبله، عامل رهایی بشر

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ پنجم آذر ماه ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی درآن به تشریح فلسفۀ اجزای مختلف اقامۀ نماز پرداخته است.

ادامه مطلب

بی‌دینی امروز جهان، عکس‌العمل دستگاه‌های دینی دیروز است

آیت‌الله طالقانی در این مقاله که سال ۱۳۲۸ در مجلۀ مسلمین منتشر شده است، با بررسی تاریخ ادیان این نکته را مطرح می‌کند که اگر امروز مردم جهان نسبت به دین بدبین هستند، علت آن جنایت‌ها و سوءاستفاده‌هایی است که دستگاه‌های دینی به خصوص مسیحیت در گذشته مرتکب شدند. مردم در غرب با کنار گذاشتن دین توانستند پیشرفت کنند و بقیۀ مردم جهان به خصوص در شرق، تقلید از این رویه را در پیش گرفتند اما موفق نبودند.

ادامه مطلب

سلسله سخنرانی‌های رادیویی؛ ولادت امام علی (ع)

آیت‌الله طالقانی در سال ۱۳۲۵ به درخواست اداره تبلیغات وقت، مجموعه مطالبی را برای رادیو ارسال کرد که در قالب سلسله برنامه‌هایی از ۱۹ بهمن ۱۳۲۵ تا ۴ تیر ۱۳۲۶ از این رسانه پخش شد. این مطالب توسط گوینده رادیو خوانده می‌شدند و طالقانی متن آنها را بعداً در قالب کتاب «گفتارها» نیز منتشر کرد. این برنامه‌ها در روزگاری پخش می‌شد که عموم متشرعین و روحانیان استفاده از رادیو را دارای اشکال می‌دانستند.
مطلب حاضر متن یکی از این برنامه‌هاست که ۱۲ خرداد ۱۳۲۶، مصادف با ۱۳ رجب ۱۳۶۶ هجری قمری، به مناسبت ولادت حضرت علی(ع) منتشر شده است. طالقانی در این برنامه با ذکر بخشی از مقدمۀ خود بر نهج‌البلاغه ضمن برشمردن ابعاد گوناگون شخصیت امام علی(ع)، مسلمانان را به پیروی از اخلاق و فضایل ایشان دعوت می‌کند.

ادامه مطلب