درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۶)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، ششمین قسمت از برنامه«با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن با رد نظریۀ صرفه در موضوع اعجاز قرآن، تاکید کرده است که قرآن بر مبنای «آیات بینات» معجزه به حساب می‌آید و ضمن شرح این موضوع به رد مادیگرایی و ریشه‌های آن نیز پرداخته است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۴)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید: «هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسئولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، چهارمین قسمت از برنامه «با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن به بحث دربارۀ چیستی معجزه و قرآن به عنوان معجزۀ پیامبر اسلام پرداخته است. او ضمن توجه به مواجهه با قرآن در بستر تاریخی آن، دربارۀ ابعاد مختلف اعجاز قرآن سخن گفته و در پایان نیز به دو پرسش دربارۀ ناآرامی در خوزستان و نیز کاندیدا شدن خود برای پست ریاست جمهوری پاسخ داده است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ جلسۀ پرسش و پاسخ دربارۀ ربا

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ یکم دی ماه ۱۳۴۳ در پاسخ به سؤالی دربارۀ چگونگی پدید آمدن ربا و نیز تحریم آن در اسلام ایراد شده است.

ادامه مطلب

خاتمیت و اجتهاد زنده

آیت‌الله طالقانی این مقاله را در سال ۱۳۴۰ در نشریۀ مکتب تشیع منتشر کرده است. طالقانی در این مقاله تأکید می‌کند که برای پاسخ به این مسئله که برخی دین را عامل عقب‌ماندگی می‌دانند باید علمای اسلام به موضوع بقای نبوت بپردازند.
او در تکمیل این بحث ضمن بیان این که تغییر مصالح بشری ناشی از تکامل نفسانی بشری است که نوعی و تدریجی است، تبیین می‌کند که در هر دوره‌ای عده‌ای اندک که آماده‌ترند، در رأس هرم جامعه قرار می‌گیرند و طلیعه‌دار تحول می‌شوند و قاعدۀ هرم که عامه مردمند را به دنبال خود می‌کشند. او رسالت انبیا و خاتمیت پیامبر اسلام را هم در همین چارچوب تحلیل می‌کند.

ادامه مطلب

تمرکز و عدم تمرکز مرجعیت

آیت‌الله طالقانی، در این مقاله که در سال ۱۳۴۰ منتشر شده است، به بحث دربارۀ تمرکز و یا عدم تمرکز در مرجعیت شیعه پرداخته و ضمن تشریح ادلۀ هر دو دیدگاه، ایدۀ خود را که شورایی بودن مرجعیت و صدور فتواست، ارائه داده‌ است. زمینه اندیشیدن درباره این موضوع، وفات آیت‌الله بروجردی، مرجع بزرگ و مورد قبول شیعه در فروردین سال ۱۳۴۰ بود که بعد از آن، بحث درباره جانشینی ایشان در حوزه‌های علمیه مطرح شد.

ادامه مطلب