آیت‌الله طالقانی در مصاحبه‌ای به تاریخ شانزدهم اسفند که با خبرگزاری پارس انجام شد، دربارۀ مسائل مختلف نظام سیاسی جدید نظرات خود را مطرح ساخت و در این راستا با نقد ایدئولوژی‌های وارداتی به دفاع از مبانی مکتب اسلامی پرداخت. حقوق زنان، نظام بانکداری، وزارت امر به معروف و نهی از منکر و همچنین مسئله خودمختاری کردستان مسائل دیگری بودند که طالقانی در این مصاحبه به آنها پاسخ داد.
آیت‌الله طالقانی در نشستی خبری در تاریخ شانزدهم بهمن ماه ۱۳۵۷ با حضور خبرنگاران خارجی به سؤالات دربارۀ چیستی انقلاب اسلامی و آیندۀ نظام سیاسی بعد از انقلاب، پاسخ داد. از جمله مسائل مطرح شده در این نشست، حکومت روحانیان در اسلام، نقش مبارزان کمونیست در انقلاب، حکومت نمونه اسلامی، حمایت از مردم فلسطین، تاثیر انقلاب ایران بر جوامع اسلامی، حقوق زنان در اسلام، دولت شاپور بختیار و دستگیری علی‌اصغر حاج‌سید‌جوادی بود.
گزارش این کنفرانس خبری در روزنامه‌های مختلفی از جمله کیهان و اطلاعات به چاپ رسیده است. با توجه به برخی تفاوت‌ها در متن دو گزارش روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و نیز اهمیت این نشست خبری، هر دو گزارش در متن زیر آمده است.
در جریان انقلاب، دانشگاه‌ها بارها صحنۀ تحصن و تظاهرات بودند. به دنبال تحصنی که دوم دی‌ماه سال ۱۳۵۷ از سوی اساتید دانشگاه‌ها در ساختمان مرکزی وزارت علوم آغاز شد، در پنجم دی، کامران نجات‌اللهی از اساتید دانشگاه پلی تکنیک، در جریان حمله نظامیان به متحصنین، به شهادت رسید. در پی این اتفاق، دانشگاه‌ها تا ۲۳ دی‌ماه تعطیل شد. در همین راستا آیت‌الله طالقانی در پیامی به تاریخ ۲۱ دی، ضمن گرامیداشت یاد شهید نجات‌اللهی، اقدام سازمان ملی دانشگاهیان برای بازگشایی دانشگاه‌ها را تأیید کرد و سرانجام با تجمع گسترده‌ای که ۲۳ دی ماه ۱۳۵۷ با حضور و سخنرانی آیت‌الله طالقانی برگزار شد، درِ دانشگاه باز شد.
آیت‌الله طالقانی در پیامی به تاریخ یازدهم آذر ماه ۱۳۵۷ به مناسبت آغاز ماه محرم، به تیراندازی و کشتن مردم در خیابان‌ها در دهم آذر ماه واکنش نشان داد. او در این پیام ضمن تشریح ادعای جدید شاه، مبنی بر تشکیل دولت ملی ائتلافی و پشتیبانی از قانون اساسی، آن را در تناقض با تشدید سرکوب‌ها دانست و توصیه‌هایی هم به منظور زنده نگه‌داشتن عزاداری‌های محرم و هدایت آن به سمت مبارزه سیاسی ملت ایران ارائه کرد.
همزمان با اوج گرفتن حرکت انقلابی مردم ایران، آیت‌الله طالقانی که در آبان‌ماه از زندان آزاد شده بود، طی شش جلسه سخنرانی در مسجد هدایت در آذر و دی‌ماه ۱۳۵۷، به تفسیر آیۀ ۲۵ سورۀ حدید، معروف به آیۀ قیام به قسط، پرداخت.
طالقانی در این جلسات با طرح مسائل بنیادینی چون مفهوم شناخت و ایمان به اصول از تاثیر آموزه‌های قرآنی بر تضعیف نظام استبدادی و تلاش استعمار برای کم کردن نقش قرآن در زندگی، به تشریح معنای قیام و نقش رهبری در آن می پردازد. وی همچنین با تببین رسالت انبیا، از مفهوم قسط در قرآن و تفاوت آن با عدالت اجتماعی در ادبیات چپ نیز سخن می‌گوید و به اهمیت جایگاه مفهوم ناس در این پدیده اشاره دارد.
طالقانی در این جلسات تفسیر که به تناسب موضوع به شرایط روز انقلاب ایران هم اشاره می‌کند، از جایگاه قیام در مکتب انبیا و مسئولیت تک تک افراد جامعه در قبال مسائل اجتماعی برای رسیدن به جامعه قسط صحبت کرده و با پرداختن به دوگانه حزب الله و حزب الشیطان از وضعیت تاریخی نهضت ایران سخن می‌گوید. چیستی حکومت اسلامی و ضرورت وحدت در جامعه مفاهیم دیگری است که طالقانی در ضمن پرداختن به آنها از تاثیر مخرب حرکت‌های کمونیستی و غرب‌گرا در نهضت‌های پیشین مردم ایران می‌گوید. طالقانی هدف قیام به قسط را شکستن هرگونه بت‌گرایی اعم از مکتب‌پرستی و علم‌پرستی توصیف می‌کند و در آخرین جلسه سخنرانی خود که مصادف با سالروز اربعین شهدای کربلا است، از آزادی همه مکاتب در حکومت اسلامی می‌گوید و ضرورت وحدت در شعار و هدف را به تمام نیروهای انقلابی هشدار می‌دهد.
این متن اولین سخنرانی آیت الله طالقانی بعد از آزادی از زندان در آبان ۱۳۵۷ است. پس از آزادی آیت الله طالقانی از زندان جمعی از بازاریان برای دیدار ایشان به سمت منزل ایشان حرکت می کنند و در نهایت جمعیت بسیار بزرگی آنجا جمع می شود که ایشان برای آنها سخنرانی می کند. آیت الله طالقانی در این سخنرانی به زحمات بازاریان در طول تاریخ ایران برای مبارزه و در نهضت های مختلف اشاره می‌کند.
آیت‌الله طالقانی در هشتم آبان سال ۱۳۵۷، در پی اوج‌گیری مبارزات مردم علیه حکومت پهلوی، پس از سه سال حبس، از زندان قصر آزاد شد. متن حاضر، مصاحبۀ او با روزنامۀ اطلاعات یک روز بعد از آزادی است. طالقانی دراین مصاحبه، که اولین مصاحبه بعد از آزادی نیز به شمار می‌رود، ضمن ابراز اطمینان از به پیروزی رسیدن مبارزۀ مردم، از رفتار مطبوعات در رژیم شاه انتقاد کرده است.
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۰ نهضت آزادی ایران به همت گروهی از چهره‌های فعال در نهضت مقاومت ملی از جمله آیت‌الله طالقانی، یدالله سحابی و مهدی بازرگان تشکیل می‌شود. در همان اردیبهشت ماه، طالقانی به مناسبت تشکیل نهضت آزادی بیانیه‌ای صادر کرد و در آن ابتدا وضعیت نابسامان مملکت و ضرورت تشکیل چنین نهضتی را توضیح داد و سپس، پیوستن خود را به این نهضت اعلام کرد. همچنین، او با ذکر آیه‌هایی از قرآن از مردم هم دعوت کرد به این نهضت بپیوندند.
کتابخانه آنلاین «طالقانی و زمانه ما»، محصول یک تلاش علمی به منظور جمع آوری مجموعه آثار مرتبط با آیت الله سید محمود طالقانی، روحانی نواندیش و یکی از سیاست ورزان تاثیرگذار در روند تاریخ معاصر ایران، و انتشار آزاد آن برای عموم پژوهشگران، اندیشمندان و علاقهمندان است.
کلیه حق و حقوق برای مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی محفوظ می باشد. طراحی سایت اپ پارسی
