مجموعه سخنرانی‌های «تبیین رسالت برای قیام به قسط»

همزمان با اوج گرفتن حرکت انقلابی مردم ایران، آیت‌الله طالقانی که در آبان‌ماه از زندان آزاد شده بود، طی شش جلسه سخنرانی در مسجد هدایت در آذر و دی‌ماه ۱۳۵۷، به تفسیر آیۀ ۲۵ سورۀ حدید، معروف به آیۀ قیام به قسط، پرداخت.
طالقانی در این جلسات با طرح مسائل بنیادینی چون مفهوم شناخت و ایمان به اصول از تاثیر آموزه‌های قرآنی بر تضعیف نظام استبدادی و تلاش استعمار برای کم کردن نقش قرآن در زندگی، به تشریح معنای قیام و نقش رهبری در آن می پردازد. وی همچنین با تببین رسالت انبیا، از مفهوم قسط در قرآن و تفاوت آن با عدالت اجتماعی در ادبیات چپ نیز سخن می‌گوید و به اهمیت جایگاه مفهوم ناس در این پدیده اشاره دارد.
طالقانی در این جلسات تفسیر که به تناسب موضوع به شرایط روز انقلاب ایران هم اشاره می‌کند، از جایگاه قیام در مکتب انبیا و مسئولیت تک تک افراد جامعه در قبال مسائل اجتماعی برای رسیدن به جامعه قسط صحبت کرده و با پرداختن به دوگانه حزب الله و حزب الشیطان از وضعیت تاریخی نهضت ایران سخن می‌گوید. چیستی حکومت اسلامی و ضرورت وحدت در جامعه مفاهیم دیگری است که طالقانی در ضمن پرداختن به آن‌ها از تاثیر مخرب حرکت‌های کمونیستی و غرب‌گرا در نهضت‌های پیشین مردم ایران می‌گوید. طالقانی هدف قیام به قسط را شکستن هرگونه بت‌گرایی اعم از مکتب‌پرستی و علم‌پرستی توصیف می‌کند و در آخرین جلسه سخنرانی خود که مصادف با سالروز اربعین شهدای کربلا است، از آزادی همه مکاتب در حکومت اسلامی می‌گوید و ضرورت وحدت در شعار و هدف را به تمام نیروهای انقلابی هشدار می‌دهد.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ واقعۀ بزرگ تاریخی عاشورا (مجموعه هفت سخنرانی)

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن سلسله سخنرانی‌های آیت‌الله طالقانی در دهۀ اول محرم در زندان قصر است که در هفت جلسه، از هفدهم اردیبهشت ۱۳۴۴ (برابر با پنجم محرم) تا بیست و سوم اردیبهشت ۱۳۴۴ (برابر با یازدهم محرم) درباره واقعه عاشورا ایراد شده است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ حج، نفی عبودیت‌ها

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۳۴۴ ایراد شده و طالقانی در آن به موضوع جایگاه و اهمیت عید قربان و فطر به عنوان مهمترین اعیاد مسلمان پرداخته است.

ادامه مطلب

فلسفه حج

آیت‌الله طالقانی سخنرانی خود را با مقدمه‌ای درباره‌ی اعیاد مسلمانان و دیگر عیدهای رایج در جهان آغاز و به امتیاز عید فطر و قربان نسبت به اعیاد دیگر اشاره کرده است. سپس فلسفۀ حج، قربانی کردن و لباس احرام پوشیدن را توضیح داده و احکام حج را تفسیر کرده است. او با تفسیر آیه‌هایی از سورۀ بقره به شرح معنای احکام حج پرداخت. او از قیام امام حسین (ع) به عنوان تجلی معنای واقعی حج یاد کرد و در نهایت داستان شهادت مسلم بن عقیل را روایت کرد.

ادامه مطلب

رسالت توحیدی ابراهیم

متن زیر سخنرانی آیت‌الله طالقانی در عید قربان است که بنا به آنچه در کتاب مناره‌ای در کویر آمده این سخنرانی در یکی از سال‌های ۳۹، ۴۰ و یا ۴۱ انجام گرفته است.
طالقانی در این سخنرانی از رسالت حضرت ابراهیم شروع می‌کند و به داستان قربانی کردن اسماعیل و ساخت خانه خدا می‌پردازد. سپس این داستان ابراهیم را به دین اسلام و تاریخ اسلام گره می‌زند. او فرمانبری مسلم بن عقیل از امام حسین را به تسلیم قربانی شدن اسماعیل تشبیه می‌کند و داستان مسلم بن عقیل را شرح می‌دهد.

ادامه مطلب