آیت‌الله طالقانی در سال ۱۳۳۸، در نشریۀ مکتب تشیع این مقاله را نوشته‌اند. از دید ایشان تربیت به تدریج افزودن و برتر آوردن است. انسان سه مبدأ درونی دارد. لذت و شهوت که مبدأ آن در اعضای سافله است؛ برتری‌جویی که مبدأ آن قلب است و شهرت‌خواهی که مبدأ آن مغز است. در محیط انسانی نیز محرک‌های این سه مبدأ وجود دارد. انسانی که به یکی از این سه مبدأ محکوم باشد، به همان نوع انسان تبدیل می‌شود. یعنی انسان شهوانی و مال‌طلب، انسان اشرافی و انسان متفکر. باز در محیط خارج هم متناسب با آنها، سه نوع حکومت وجود دارد: حکومت سرمایه‌داری و شهوت، حکومت نظامی و اشرافیت، حکومت حق و عدالت. اما مبادی درونی انسان زمانی به مقصود از خلقت خود می‌رسند که در جای خود باشند و از حد تجاوز نکنند. محیط، عامل تعادل یا به هم خوردن تعادل این مبادی است. بنابراین، تربیت همان ایجاد محیط است. گرچه برای مبدأ شهوانی نیاز به مبدأ نیست اما برای تقویت مبدأ عقلی به محیط مناسب بسیار نیاز است. قرآن دستورات جامعی برای تربیت در خود دارد. بر اساس، آیۀ ۱۷۷ سورۀ بقره، مقصود از دین تربیت مردمی است که مبدأ عقلی آنها چنان برومند است که علت فاعلی و غایی، نظامات جهان و اصول وظایف را بشناسند.