آیت‌الله طالقانی در شامگاه ۱۸ شهریور سال ۱۳۵۸ و در سن ۶۸ سالگی درگذشت. پیکر او را در بامداد نوزدهم شهریور برای وداع آخر به مسجد دانشگاه تهران منتقل کردند. با اعلام خبر فوت طالقانی از رادیو، جمعیت زیادی برای وداع با او در دانشگاه تهران جمع شدند.
آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود که با موافقت امام خمینی روبرو شد.
طالقانی به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
شانزدهم شهریور ۱۳۵۸، ششمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. این نماز جمعه که به دلیل گرامیداشت یاد شهدای کشتار هفدهم شهریور ۱۳۵۷ در بهشت زهرا برگزار شد، آخرین نماز جمعه به امامت طالقانی نیز بود. دو روز بعد در شامگاه هجدهم شهریور او وفات یافت.
همان روز، آیت‌الله طالقانی غسال‌خانه جدید بهشت زهرا را نیز افتتاح کرده و پس از احوال‌پرسی با غسال به او گفته بود: «مرا اینجا آوردند خوب بشویی!» و سه روز بعد، پیکر او را به بهشت زهرا بردند.
طالقانی در خطبۀ اول این نماز جهاد در راه خدا و شهدای این راه را ستود و در خطبۀ دوم به اهمیت موضوع «سپردن امور به دست خود مردم» پرداخت و ریشه ناآرامی‌های کردستان را هم در عدم اجرای این امر دانست و دوباره بر ضرورت تأسیس شوراها تأکید کرد.
لازم به ذکر است که در برخی منابع به اشتباه نماز روز جمعه دوم شهریور ۱۳۵۸ را که نماز عید فطر بوده است، نماز جمعه به حساب آورده و لذا این نماز جمعه را که دو هفته بعد از آن برگزار شده، هفتمین نمازجمعه نامگذاری کرده‌اند.
به دنبال شهادت زهیر محسن، مجاهد فلسطینی، آیت‌الله طالقانی در پیامی که هشتم مرداد ماه سال ۱۳۵۸ منتشر شد به یاسر عرفات، که در این پیام او را به کنیه‌اش «ابوعمار» خطاب کرده است، تسلیت گفت. او در این پیام اعمال جنایت‌کارانۀ امپریالیسم و صهیونیسم را محکوم و از طرف مردم ایران با مردم فلسطین ابراز همبستگی و همدردی کرد.
آیت‌الله طالقانی در ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ در مراسمی که به مناسبت سالروز سفر بی‌بازگشت علی شریعتی به خارج از کشور (معروف به سالگرد هجرت) در دانشگاه تهران برگزار شد، سخنرانی کرد. او در این سخنرانی ضمن تفسیر آیه ۱۱ سورۀ رعد، ویژگی بارز مرحوم شریعتی را شکاکیت او در همۀ مسائل و تلاش صادقانۀ وی برای یافتن پاسخ شک عنوان کرد و این روحیه را رمز موفقیت او در جذب جوانانی که مرعوب یا مجذوب مکاتب مختلف شده بودند دانست. طالقانی همچنین با ذکر خاطراتی از شریعتی، روحیۀ انتقادپذیری وی را ستود و از مخاطبان خود خواست به راه و روش او عمل کنند.
۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسوول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
۲۳ فروردین ماه ۱۳۵۸، آیت‌الله طالقانی فرزندان خود (ابوالحسن و مجتبی طالقانی و نیز هدی همسر فلسطینی مجتبی) را برای دریافت پیامی که یاسر عرفات برای او ارسال کرده بود، نزد هانی‌الحسن، مسوول دفتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین فرستاد. اما آنها در راه بازگشت به خانه توسط اصغر صباغیان و محمد غرضی که از اعضای کمیته و ملبس به لباس سپاه پاسداران بودند، دستگیر و به محل استقرار کمیته در ساختمان سلطنت‌آباد ساواک منتقل شدند. آنها در این توقیف ۱۷ ساعته در سلول انفرادی نگه داشته شدند و دربارۀ ناآرامی‌های گنبدکاووس مورد بازجویی قرار گرفتند.
طالقانی پس از آزادی فرزندان، در اعتراض به این اتفاق، در روز ۲۵ فروردین دفاتر خود در تهران را تعطیل و به رامسر سفر کرد. در واکنش به این سفر، راهپیمایی‌های گسترده‌ای از سوی احزاب و نهادهای مختلف و دانش‌آموزان و دانشگاهیان برگزار شد. این سفر اعتراضی سرانجام با وساطت امام خمینی(ره) و دیدار احمد خمینی با طالقانی خاتمه یافت. طالقانی پس از بازگشت، در ۳۱ فروردین، در یک سخنرانی رادیویی حوادث رخ داده را برای عموم مردم توضیح داد. او در این سخنان دستگیری فرزندانش در روز روشن و بدون حکم دادگاه را نشانۀ مسأله‌ای نگران‌کننده دانست، که برای جلوگیری از تکرار حوادثی مشابه کردستان و گنبد، باید نسبت به رفع آن اقدام کرد. وی همچنین با تمجید از تلاش‌ها و زحمات نیروهای پاسدار در کمیته‌ها، تصفیه این ارکان از نیروهای نفوذی و غیر صادق را ضروری اعلام کرد و نسبت به بروز افراط‌گرایی در جامعه نیز هشدار داد و در پایان از همه خواست به دور از دشمنی با یکدیگر محافظ راه مستقیم انقلاب باشند.
صبح روز ۲۱ فروردین ۱۳۵۸، مراسم تحلیف (سوگند) واحدهای مختلف شهربانی، با حضور آیت‌الله طالقانی، محمد مفتح (سرپرست کمیته ۴ انقلاب)، احمد صدر حاج سید جوادی (وزیر کشور وقت)، سرهنگ ممتاز (فرمانده ژاندارمری کشور)، سرهنگ مجللی (رئیس شهربانی کل کشور) و عبدالکریم لاهیجی (سخنگوی جمعیت حقوق‌دانان ایران)، در محوطۀ رژۀ دانشگاه پلیس در تهران برگزار شد. در این مراسم که یک روز پیش از آن در کلیه مراکز شهربانی کشور نیز برگزار شده بود، پرسنل شهربانی پشتیبانی خود را از جمهوری اسلامی اعلام کردند و آیت‌الله طالقانی نیز سخنرانی کرد.
طالقانی در سخنانش با اشاره به این که در محیط اجتماعی فسادزای دورۀ شاه همه به گناه آلوده بودیم و باید توبه کنیم، بین جنایتکاران اصلی شهربانی و کادرهای رده پایین آن تفکیک قائل شد و خواهان مجازات جنایتکاران اصلی و عفو رده‌های پایین شد.
چهاردهم اسفند ۱۳۵۷ مصادف با سالگرد درگذشت محمد مصدق- نخست وزیر اسبق ایران و از رهبران نهضت ملی شدن صنعت نفت که با کودتا برکنار شد- دوستداران او فرصت را مغتنم شمردند تا در سایه پیروزی انقلاب اسلامی برای نخستین بار بر سر مزار او گرد هم آیند. تدارکات و برگزاری مراسم به صورت عمده توسط جبهه ملی و جبهه دموکراتیک ملی انجام شد، اما احزاب و شخصیت‌های دیگر نیز از مردم برای حضور در این مراسم دعوت کرده بودند. بنابراین اعضای شورای انقلاب، آیت‌الله طالقانی را به عنوان سخنران این مراسم انتخاب کردند تا با حضور او، از درگیری احتمالی بین نیروهای مختلف سیاسی در محل پیشگیری کنند. جمعیت زیادی در این مراسم حضور یافتند و این تنها مراسم سالگرد مصدق بود که با مجوز رسمی دولت برگزار شد.
طالقانی در سخنرانی خود به این مناسبت، از شخصیت مصدق تجلیل کرد و ضمن بازخوانی مختصر تاریخ ایران از زمان مشروطیت تا انقلاب اسلامی، به تحلیل علت شکست جنبش‌های مردمی از جمله نهضت ملی پرداخت و با تاکید بر ضرورت درس آموزی انقلابیون از این شکست‌ها خواستار حفظ وحدت و کنار گذاشتن اختلاف‌ها در شرایط حساس کشور پس از پیروزی انقلاب شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هیأت های خارجی بسیاری به ایران آمدند که اغلب آنها با آیت الله طالقانی دیدار می کردند. از جمله این که هیأت لبنانی به همراهی شهید مصطفی چمران به دیدار ایشان آمدند و نیز هیأتی به نمایندگی جبهه آزادی بخش پولیساریو (صحرای غربی) به سرپرستی بشیر مصطفی السید با آیت الله طالقانی دیدار کردند. هیأتی از لیبی نیز به سرپرستی عبدالسلام جلود در چهارم اردیبهشت به ملاقات ایشان آمدند.
کتابخانه آنلاین «طالقانی و زمانه ما»، محصول یک تلاش علمی به منظور جمع آوری مجموعه آثار مرتبط با آیت الله سید محمود طالقانی، روحانی نواندیش و یکی از سیاست ورزان تاثیرگذار در روند تاریخ معاصر ایران، و انتشار آزاد آن برای عموم پژوهشگران، اندیشمندان و علاقهمندان است.
کلیه حق و حقوق برای مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی محفوظ می باشد. طراحی سایت دنیا وردپرس
