درس‌های قرآنی؛ مایۀ جهنم در خود انسان است

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر، متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ سی‌ام مهر ماه ۱۳۴۳ در زندان قصر ایراد شده است و طالقانی در آن به مسئلۀ عقوبت اعمال انسان پرداخته و وضع انسان در آخرت را انعکاس زندگی او در دنیا دانسته‌ است.

ادامه مطلب

خطبه‌های طالقانی در نماز جمعه چهارم

آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
بیست و ششم مرداد ماه ۱۳۵۸، برابر با بیست و سوم ماه رمضان، چهارمین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد که اولین روز قدس نیز بود. او در خطبۀ اول این نماز به ناآرامی‌هایی که در برخی از شهرهای کشور در جریان بود، اشاره کرد و ضمن اعتراض به این وضعیت، عاملان این ناآرامی‌ها را آلت دست بیگانه خواند و نسبت به عقاب الهی هشدار داد. در خطبۀ دوم ، طالقانی به موضوع فلسطین پرداخت. او ضمن معرفی مسجد الاقصی و مسجد الحرام به عنوان دو منبع توحید در شرق و غرب اعلام کرد صهیونیزم در مسیری عکس مسیر انبیا است. خطیب جمعه تهران، همچنین مسئله فلسطین را مسئلۀ همۀ انسان‌های آزاد دانست و ملت‌های مسلمان را به چاره‌اندیشی در این باره فراخواند. در پایان خطبۀ دوم طالقانی دوباره به مسئله ناآرامی‌های پاوه اشاره و تهدید کرد که ملت مسلمان عاملان آن را سر جای خود می‌نشانند.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۵)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، پنجمین قسمت برنامه «با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن به بحث دربارۀ نقش شخصیت پیامبر اسلام(ص) و به ویژه سعه صدر ایشان در پیشبرد رسالتشان، پرداخته است. او در ادامه کتاب قرآن را هم عامل مهم دیگری در پیشبرد اسلام معرفی کرده از قدرت تأثیرگذاری آن سخن گفته است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۲)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، دومین قسمت از برنامه «با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن ضمن تفسیر آیاتی مربوط به داستان حضرت موسی(ع) و فرعون، در مورد وعدۀ الهی حاکمیت مستضعفین بر زمین توضیح می‌دهد و از این منظر به موضوع پیروزی انقلاب اسلامی نیز می‌پردازد.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ اولین سخنان پس از آزادی برای خانواده

آیت‌الله طالقانی پس از آزادی از زندان در سال ۱۳۵۷ در جلسه‌ای در جمع خانواده، ضمن اشاره به وضعیت وخیم جسمانی خود در زندان و توضیح شرایط اجتماعی و تحول فکری مردم در آستانه انقلاب اسلامی ایران، به تفسیر آیات ۱۵ تا ۲۶ سوره نازعات پرداخت که مطلب حاضر پرداخته است.
پیشینۀ این جلسۀ تفسیر به جلسات تفسیر او بعد از بازگشت از تبعید به شهرستان بافت در سال ۱۳۵۲ برمی‌گردد. آن زمان، طالقانی به درخواست خانواده، سلسله جلسات تفسیر قرآن برای آنها برگزار کرد. این جلسات از تفسیر سورۀ حمد آغاز شد و تا تفسیر آیات یک تا ۳۹ سورۀ بقره را ادامه یافت. اما به دلیل دستگیری مجدد طالقانی در دوم آذر ۱۳۵۴ این سلسله تفسیر قرآن ناتمام ماند. طالقانی پس از آزادی از زندان در پاییز سال ۱۳۵۷، به دلیل درگیری‌ها و فعالیت‌هایش نتوانست این جلسات تفسیر را دوباره به صورت مرتب برگزار کند و فقط یک جلسه تفسیر قرآن برای خانواده داشت.

ادامه مطلب

پرتوی از قرآن، جلد پنجم؛ تفسیر سورۀ عبس، آیات ۱ تا ۱۰

متن حاضر تفسیر آیات ۱ تا ۱۰ سوره عبس به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد پنجم کتاب «پرتوی از قرآن» آمده است. در تفسیر این آیات بر تزکیه و انسان‌سازی پیامبران تأکید شده است؛ طالقانی بر اساس این آیات معتقد است کار قرآن نوسازی انسان است.
این جلد از این مجموعۀ شش جلدی، تفسیر بخش نخست جزء سی‌ام از سورۀ نبأ تا سورۀ طارق را در برمی‌گیرد. تفسیر جزء سی‌ام پس از جزء اول قرآن کریم و در مدت حبس در زندان قصر به نگارش درآمده و پس از آزادی مؤلف، توسط وی در سال ۱۳۴۶ ویرایش و منتشر شده است.
لازم است یادآور شویم کتاب‌های «پرتوی از قرآن» از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.

ادامه مطلب

فلسفه حج

آیت‌الله طالقانی سخنرانی خود را با مقدمه‌ای درباره‌ی اعیاد مسلمانان و دیگر عیدهای رایج در جهان آغاز و به امتیاز عید فطر و قربان نسبت به اعیاد دیگر اشاره کرده است. سپس فلسفۀ حج، قربانی کردن و لباس احرام پوشیدن را توضیح داده و احکام حج را تفسیر کرده است. او با تفسیر آیه‌هایی از سورۀ بقره به شرح معنای احکام حج پرداخت. او از قیام امام حسین (ع) به عنوان تجلی معنای واقعی حج یاد کرد و در نهایت داستان شهادت مسلم بن عقیل را روایت کرد.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ پرستش

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ سوم دی ماه ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی در آن به تشریح معنای «اهل کتاب» و دعوت امپراطوری‌ها و حکومت‌های همسایه از سوی حکومت اسلامی برای تشرف به اسلام پرداخته است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ روندهای رهایی و پیروزی مؤمنان

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ ۲۶ آذر ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی در آن به نقش نماز در رستگاری انسان پرداخته است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ قبله، عامل رهایی بشر

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ پنجم آذر ماه ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی درآن به تشریح فلسفۀ اجزای مختلف اقامۀ نماز پرداخته است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ بشر ناراضی و مضطرب

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر متن یکی از این سخنرانی‌هااست که در تاریخ ۲۸ آبان ۱۳۴۳ ایراد شده و طالقانی در آن، ایمان و معنویت را، که از راه‌هایی چون خواندن نماز حاصل می‌شود، عامل آرامش بشر و نجات او از اضطراب دائم معرفی کرده است.

ادامه مطلب

درس‌های قرآنی؛ منطق علی (ع)

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر، متن یکی ازاین سخنرانی‌هاست که ۲۶ آبان ۱۳۴۳ در جشنی که به مناسبت میلاد حضرت علی (ع) که در زندان برگزار شده بود، ایراد شده است. طالقانی در این سخنرانی، حضرت علی (ع) اسوۀ عدالت‌خواهی و باور به آزادی و حکومت ایشان را نمونۀ اعلای حکومت حق دانسته است.

ادامه مطلب