در متنی که روزنامه کیهان در روز ۱۴ شهریور ۱۳۵۸ منتشر کرده است، بریده سخنانی از آیت‌الله طالقانی در توصیف جلال آل‌احمد قید شده است. در این سخنان که مشخص نیست در چه مناسبتی و کجا بیان شده‌اند، طالقانی با بیان خاطراتی از کودکی و شرایط خانوادگی آل‌احمد، تعبد خشک پدر او را دلیل گرایش موقت جلال به حزب توده معرفی می‌کند. او همچنین دو کتاب «غرب‌زدگی» و «خسی در میقات» را بهترین کتاب‌های آل‌احمد می‌داند.
در کنفرانس خبری که دوم خرداد ماه ۱۳۵۸ انجام شده است، آیت‌الله طالقانی با تاکید بر اینکه مطابق با آموزه‌های قرآنی مردم حق تسلط بر سرنوشت خود را دارند، بحث شوراها شهری و روستایی را بر سایر مباحث نظام اسلامی پس از انقلاب متقدم توصیف کرد. ایشان همچنین در این مصاحبه مفصل توضیحات مهمی دربارۀ مسائلی چون دیدار با رهبر انقلاب، تشکیل مجلس بررسی قانون اساسی، ملی‌کردن زمین‌ها، رباخواری، رابطه با آمریکا، اقدامات دولت موقت، نقش روحانیت در سیاست، نقش جوانان در انقلاب ایران، ویژگی مطبوعات، همکاری ایران با کشورهای اسلامی، آزادی مشارکت افراد در انتخابات، مدیریت رادیو و تلویزیون بعد از انقلاب، تقاضای عفو عمومی و سازماندهی مجدد جبهه ملی مطرح کرد.
در فروردین ۱۳۵۸ دو تن از فرزندان آیت‌الله طالقانی (ابوالحسن و مجتبی) توسط برخی اعضای کمیتۀ انقلاب (از جمله محمد غرضی) دستگیر شدند. این اتفاق با واکنش تند آیت‌الله طالقانی و سفر اعتراضی به رامسر روبرو شد. به خصوص که ناآرامی‌های کردستان هم اتفاق افتاده بود و این مسائل ایشان را به این نتیجه رساند که نسبت به برخی روندهایی که در حال جا افتادن بود، موضع بگیرد. سفر اعتراضی ایشان با همراهی مردم و گروه‌های سیاسی روبرو شد و تظاهرات و تجمع‌هایی در حمایت از ایشان صورت گرفت.
در این شرایط، امام خمینی، فرزندش احمد خمینی را برای بازگرداندن ایشان به رامسر فرستاد. آیت‌الله طالقانی با آمدن احمد خمینی به همراه او عازم قم شدند. در این سفر به منزل احمد خمینی و نیز منزل آیت‌الله اشراقی داماد امام خمینی رفتند. در نهایت هم در ۳۱ فروردین یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های بعد از انقلاب خود را در مدرسۀ فیضیه قم انجام داد.
ایشان در این سخنرانی از حق تعیین سرنوشت مردم توسط خودشان قاطعانه دفاع کرد و در خصوص انحراف از خواست تودۀ مردم هشدار داد و حتی از حضور کمونیست‌ها در شوراهای محلی در صورت انتخاب از سوی مردم دفاع کرد.
آیت‌الله طالقانی در نشستی خبری در تاریخ شانزدهم بهمن ماه ۱۳۵۷ با حضور خبرنگاران خارجی به سؤالات دربارۀ چیستی انقلاب اسلامی و آیندۀ نظام سیاسی بعد از انقلاب، پاسخ داد. از جمله مسائل مطرح شده در این نشست، حکومت روحانیان در اسلام، نقش مبارزان کمونیست در انقلاب، حکومت نمونه اسلامی، حمایت از مردم فلسطین، تاثیر انقلاب ایران بر جوامع اسلامی، حقوق زنان در اسلام، دولت شاپور بختیار و دستگیری علی‌اصغر حاج‌سید‌جوادی بود.
گزارش این کنفرانس خبری در روزنامه‌های مختلفی از جمله کیهان و اطلاعات به چاپ رسیده است. با توجه به برخی تفاوت‌ها در متن دو گزارش روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و نیز اهمیت این نشست خبری، هر دو گزارش در متن زیر آمده است.
همزمان با اوج گرفتن حرکت انقلابی مردم ایران، آیت‌الله طالقانی که در آبان‌ماه از زندان آزاد شده بود، طی شش جلسه سخنرانی در مسجد هدایت در آذر و دی‌ماه ۱۳۵۷، به تفسیر آیۀ ۲۵ سورۀ حدید، معروف به آیۀ قیام به قسط، پرداخت.
طالقانی در این جلسات با طرح مسائل بنیادینی چون مفهوم شناخت و ایمان به اصول از تاثیر آموزه‌های قرآنی بر تضعیف نظام استبدادی و تلاش استعمار برای کم کردن نقش قرآن در زندگی، به تشریح معنای قیام و نقش رهبری در آن می پردازد. وی همچنین با تببین رسالت انبیا، از مفهوم قسط در قرآن و تفاوت آن با عدالت اجتماعی در ادبیات چپ نیز سخن می‌گوید و به اهمیت جایگاه مفهوم ناس در این پدیده اشاره دارد.
طالقانی در این جلسات تفسیر که به تناسب موضوع به شرایط روز انقلاب ایران هم اشاره می‌کند، از جایگاه قیام در مکتب انبیا و مسئولیت تک تک افراد جامعه در قبال مسائل اجتماعی برای رسیدن به جامعه قسط صحبت کرده و با پرداختن به دوگانه حزب الله و حزب الشیطان از وضعیت تاریخی نهضت ایران سخن می‌گوید. چیستی حکومت اسلامی و ضرورت وحدت در جامعه مفاهیم دیگری است که طالقانی در ضمن پرداختن به آنها از تاثیر مخرب حرکت‌های کمونیستی و غرب‌گرا در نهضت‌های پیشین مردم ایران می‌گوید. طالقانی هدف قیام به قسط را شکستن هرگونه بت‌گرایی اعم از مکتب‌پرستی و علم‌پرستی توصیف می‌کند و در آخرین جلسه سخنرانی خود که مصادف با سالروز اربعین شهدای کربلا است، از آزادی همه مکاتب در حکومت اسلامی می‌گوید و ضرورت وحدت در شعار و هدف را به تمام نیروهای انقلابی هشدار می‌دهد.
آیت الله طالقانی در سال ۱۳۵۲ یعنی بعد از بازگشت از تبعید به شهرستان بافت ، به درخواست خانواده سلسله جلسات تفسیر قرآن را برای آنها برگزار کرد. او در این جلسات به ترتیب سوره‌های قرآن پیش می‌رفت و بعد از تفسیر سورۀ حمد به تفسیر سورۀ بقره پرداخت و در هفت جلسه آیات یک تا ۳۹ این سوره را تفسیر کرد. اما یک سال و نیم بعد از پایان تبعید ، در دوم آذر ۱۳۵۴ مجدداً دستگیر و به این ترتیب جلسات تفسیر قرآن متوقف شد.
مطلب حاضر، قسمت اول این سلسله جلسات است که به تفسیر سورۀ حمد اختصاص دارد. طالقانی در ضمن تفسیر سورۀ حمد، به مسئلۀ «تکامل» نیز می‌پردازد و توضیحات مفصلی حول نظریۀ تکامل داروین ارائه و جنبه‌های قابل پذیرش و غیر قابل پذیرش آن را کالبدشکافی کرده است. او همچنین در تکمیل مبحث تکامل، آیات ۴۵ و۴۶ سورۀ نور دربارۀ تکامل خلقت و آیات ۳۸و۳۹ سورۀ بقره را که مربوط به خلقت حضرت آدم(ع) است، نیز تفسیر کرده است.
آیت‌الله طالقانی در خطبه نماز عید فطر سال ۱۳۴۸ که در مسجد هدایت ایراد کرد، ابتدا به بحث فطرت پرداخت و با بیان این که انسان‌ها فطرتاً موحد هستند و اختلاف بعد از آن ایجاد می‌شود که عقل اکتسابی جای عقل فطری را می‌گیرد، رسالت پیامبران را بشارت و انذار به پیامدهای عمل دانست. او همچنین، بر حاکمیت کتاب خدا به جای حاکمیت فرد تأکید کرد و گفت کسانی که فقط به رساله عمل می‌کنند، دین را نفهمیده‌اند، چرا که اصل دین حرکت به سمت حاکمیت کتاب است.
سپس طالقانی به وضعیت فلسطین و آوارگان فلسطینی اشاره کرد و کمک به مسلمان را امری فرامرزی دانست. در آن مقطع (خرداد ۱۳۴۸ ، ژوئن ۱۹۶۹) درگیری‌های در فلسطین افزایش یافته و به موج آوارگی فلسطینی‌ها که از ۱۹۶۷ و پس از جنگ ۶ روزه آغاز شد، دامن زده بود. بنابراین طالقانی با تأکید بر لزوم کمک به آوارگان فلسطینی، بعد از این سخنرانی، فطریۀ خود را به فلسطینیان اختصاص داد و گروهی از مردم هم در این عمل از او پیروی کردند.
آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر، متن یکی ازاین سخنرانی‌هاست که ۲۶ آبان ۱۳۴۳ در جشنی که به مناسبت میلاد حضرت علی (ع) که در زندان برگزار شده بود، ایراد شده است. طالقانی در این سخنرانی، حضرت علی (ع) اسوۀ عدالت‌خواهی و باور به آزادی و حکومت ایشان را نمونۀ اعلای حکومت حق دانسته است.
بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۲ در انجمنی دینی سلسله سخنرانی‌هایی به صورت ماهانه برگزار می‌شد که آیت‌الله طالقانی نیز در آن به ایراد سخنرانی پرداخته است. این متن یکی از سخنرانی‌های او در آن انجمن است که در تاریخ پنجم آبان ۱۳۴۰ با عنوان «نظر اسلام درباره مالکیت» ایراده شده است. طالقانی در این سخنرانی به بررسی مفهوم مالکیت و اشکالات آن می‌پردازد و راه حل مکاتب اقتصادی مختلف برای حل این معضلات را بررسی می‌کند. سپس راه‌های علاجی را که اسلام، به باور او، برای ایجاد نظم و تعادل اقتصادی آورده، شرح می‌دهد. در پایان نظر سید محمد فرزان و احمد آرام درباره سخنان طالقانی نیز آمده است.
آیت‌الله طالقانی در میانۀ نزاع نظری و عملی هواداران دو مکتب سرمایه‌داری و سوسیالیسم، موضوع مالکیت در اسلام را با هدف معرفی رهنمودهای اقتصادی و معیشتی اسلام و مقایسۀ آن با دو مکتب فوق، در جلسات انجمن اسلامی دانشجویان مطرح کرد. این سخنرانی‌ها ابتدا در سال ۱۳۲۹ در مجله فروغ علم منتشر و سپس به صورت کتابی با عنوان «اسلام و مالکیت: در مقایسۀ با نظام‌های اقتصادی غرب» به چاپ رسید. همچنین مجتمع فرهنگی آیت‌الله طالقانی کتاب مذکور را در سال ۱۳۸۸ ویراستاری مجدد و مستندسازی کرده و در قالب جلد هشتم مجموعه آثار آیت‌الله طالقانی با عنوان «مباحث اقتصادی» به چاپ رسانده است.
عنوان «بررسی نتایج اقتصادی و اجتماعی مالکیت»، فصل هفتم از کتاب مباحث اقتصادی است که طی آن به مباحثی از جمله اختلاف و امتیاز طبقات و منشأهای آن، اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، راه اسلام برای سست کردن و محو ریشه‌های بردگی و نظر اسلام دربارۀ جنگ پرداخته شده است.
آیت‌الله طالقانی در میانۀ نزاع نظری و عملی هواداران دو مکتب سرمایه‌داری و سوسیالیسم، موضوع مالکیت در اسلام را با هدف معرفی رهنمودهای اقتصادی و معیشتی اسلام و مقایسۀ آن با دو مکتب فوق، در جلسات انجمن اسلامی دانشجویان مطرح کرد. این سخنرانی‌ها ابتدا در سال ۱۳۲۹ در مجله فروغ علم منتشر و سپس به صورت کتابی با عنوان «اسلام و مالکیت: در مقایسۀ با نظام‌های اقتصادی غرب» به چاپ رسید. همچنین مجتمع فرهنگی آیت‌الله طالقانی کتاب مذکور را در سال ۱۳۸۸ ویراستاری مجدد و مستندسازی کرده و در قالب جلد هشتم مجموعه آثار آیت‌الله طالقانی با عنوان «مباحث اقتصادی» به چاپ رسانده است.
عنوان «ویژگی‌های اقتصاد اسلام»، فصل ششم از کتاب مباحث اقتصادی است. در این بخش طالقانی کوشیده است در چهارده اصل ویژگی‌های اقتصاد از منظر اسلام را بیان کند و طی این معرفی اشکالات دو دیدگاه رایج اقتصادی دیگر، یعنی سرمایه‌داری و اشتراکی، را بررسی کند. طالقانی نگاه اسلام به مباحث اقتصادی را چیزی غیر از این دو گونه می‌داند و می‌کوشد دیدگاه خود را در این خصوص تبیین کند.
آیت‌الله طالقانی در میانۀ نزاع نظری و عملی هواداران دو مکتب سرمایه‌داری و سوسیالیسم، موضوع مالکیت در اسلام را با هدف معرفی رهنمودهای اقتصادی و معیشتی اسلام و مقایسۀ آن با دو مکتب فوق، در جلسات انجمن اسلامی دانشجویان مطرح کرد. این سخنرانی‌ها ابتدا در سال ۱۳۲۹ در مجله فروغ علم منتشر و سپس به صورت کتابی با عنوان «اسلام و مالکیت: در مقایسۀ با نظام‌های اقتصادی غرب» به چاپ رسید. همچنین مجتمع فرهنگی آیت‌الله طالقانی کتاب مذکور را در سال ۱۳۸۸ ویراستاری مجدد و مستندسازی کرده و در قالب جلد هشتم مجموعه آثار آیت‌الله طالقانی با عنوان «مباحث اقتصادی» به چاپ رسانده است.
عنوان «اسلام و مالکیت در بازار پول»، فصل پنجم از کتاب مباحث اقتصادی است که طی آن به مباحثی از جمله پول و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، اسلام و تحریم ربا، تشخیص ربا، ممنوعیت گنجینه کردن زر و سیم، تجارت محدود و مشروع، تنوع و تحرک درآمدهای اسلامی و محیط تربیت و روابط اسلامی پرداخته شده است.
کتابخانه آنلاین «طالقانی و زمانه ما»، محصول یک تلاش علمی به منظور جمع آوری مجموعه آثار مرتبط با آیت الله سید محمود طالقانی، روحانی نواندیش و یکی از سیاست ورزان تاثیرگذار در روند تاریخ معاصر ایران، و انتشار آزاد آن برای عموم پژوهشگران، اندیشمندان و علاقهمندان است.
کلیه حق و حقوق برای مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی محفوظ می باشد. طراحی سایت دنیا وردپرس
