نقد آیت‌الله طالقانی بر ایدئولوژی‌های وارداتی

* مسائل مکتبی باید در میزگردها حل شود.

* به زنان در اسلام آن‌قدر حق دارند که مردها برای برابری با آن‌ها باید قیام کنند.

* هر ملیتی در داخل مرز حق دارد نمایندگان واقعی داشته باشد.

حضرت آیت‌الله طالقانی، مجاهد كبير و مبارز دلير، در گفت‌وشنیدی با خبرنگاران خبرگزاری پارس، در زمینۀ حقوق زنان، نقش وزارت امر به معروف و نهی از منکر، بانك‌ها و مسئلۀ خودمختاری کردستان توضیحاتی دادند، متن مصاحبه به این شرح است:

حضرت آیت‌الله طالقانی دربارۀ چگونگی تشکیل، وظایف و هدف‌های وزارت امر به معروف و نهی از منکر که صحبت از تشکیل آن است و این نکته که چه قدرت اجرایی از آن پشتیبانی می‌کند، گفتند:

یکی از اصول قرآن مسئلۀ امر به معروف و نهی از منکر است که مسئولیت عمومی است. یعنی هر فردی نسبت به فرد دیگر، هر طبقه‌ای نسبت به طبقۀ دیگر [این وظیفه را دارد]، حکومت این وظیفه را نسبت به مردم دارد و مردم نسبت به حکومت دارند که همیشه مراقب هم باشند و از انحراف و اعمال بد، چه فردی و چه در سطح اجتماع، از فحشاء، فساد، فسق و فجور و هم انحرافات سیاسی جلوگیری کنند و راه خیر و سعادت و تقوا را به همدیگر بشناسانند و مضار کارهای انحرافی و منکر را بفهمانند. البته در يك حكومت اسلامی، غیر از مسئولیت تبیینی مسئولیت اجرایی هم خواهد داشت.

حقیقت جهاد اسلام هم يك نوع مسلحانه امر به معروف و نهی از منکر است. تقریباً این‌ها به هم وابسته است، یعنی جلوی کفر، استعمار و فساد را با کار مسلحانه گرفتن و هنوز هم وزارتی به این عنوان تشکیل نشده است، باید اساسنامه‌اش نوشته شود و اشخاصی که شایستۀ يك چنین وظیفۀ سنگینی هستند، در این وزارتخانه به کار گرفته شوند.

آیت‌الله طالقانی در پاسخ مربوط به سیستم بانکی و محتوای اقتصادی کشور مطابق قوانین اسلامی اظهار داشتند: مبنای بانک‌ها بر ربا است. یعنی سوداگری بدون زحمت، یعنی بدون رنج پول به دست بیاورد که اساساً از نظر اقتصادی کار استعماری است. حتی بدتر از استثمار، يعني استثمار آن است که از کار بهره بکشد ولی این که از پول بهره بکشد، بدتر از استثمار است.

به این جهت بانک‌ها تا آن حدی که برای مبادلۀ پول و به راه انداختن کار مردم و تمرکزی برای پول و ثروت عمومی باشد، لازم است. ولی، ما می‌دانیم که بانک‌ها در ایران با سرمایه‌های سرمایه‌داران استعمارگر خارجی و عوامل داخلی‌شان تشکیل شده است و جز فقر و فساد، در يك طرف و تمرکز ثروت‌ها، در طرف دیگر، نتیجه‌ای نداده و نخواهد داد. به این جهت بانک‌ها در حد ضرورت و احتیاج به گردش پول، باید تقليل پیدا کنند. يعني لانه‌های سرمایه‌سوزی مردم و دزدی و سرقت، سرقتی که به صورت قانون در آمده. بانکی که طبق موازین اسلامی تأسیس می‌شود، محل تمرکز ثروت است و از جهت دیگر هم ممکن است با پول‌هایی که متمرکز شده، کارهای زراعی و تجاری انجام بدهند که در فقه ما به اسم مضاربه است و بعد هم در حد سود و زیان بين آن کسی که سرمایه داده، البته سرمایه از راه حلال که البته در اسلام بسیار محدود است، یعنی سرمایه‌ای که نتیجه کار و معاملات مشروع باشد که در فقه ما خیلی محدود شده. یعنی در واقع مضار به حرکتی است از ترکیب سرمایه با نیرو برای گسترش اقتصاد عمومی و سرمایه‌های عمومی مردم، البته باید اقتصاددانانی که به اصول اسلام آشنا باشند، برنامه‌اش را تنظیم و پیاده کنند.

الان وضع اقتصاد سرمایه‌داری که از غرب به ما رسیده و همۀ معیارهای اسلامی را به هم زده، باعث می‌شود که مدتی طول بکشد تا دولت بتواند این وضع را سر و سامان بدهد.

سؤال شد اگر وحدت فقط در سایۀ مبارزه و مبارزه در سایۀ وحدت می‌تواند انجام‌پذير باشد، ادامۀ این وحدت را تا کجا می‌بینید و آیا این وحدت باید بر مبنای احترام متقابل نیروهای خلق‌های مختلف باشد یا خیر؟

آیت‌الله طالقانی پاسخ دادند: اساساً، من نیروهای خلق‌های مختلف را درک نکرده‌ام. برای آن‌که اگر منظور عدالت اجتماعی باشد، ما در مبانی انقلابی اسلام، از نظر عدالت اجتماعی، از هر مکتبی جلوتر هستیم و چون تا به حال مبارزه، یعنی تا چندی قبل در اثر فشار و اختناق مبارزه، محدود به گروه‌های مخصوص و متشکل و معین بود، این مبارزه و این گروه‌ها، در آن شرایط می‌توانستند به اسم گروه و مكتب خاصی مبارزه کنند و یا مخفیانه یا آشکار، یا مبارزۀ سیاسی و یا مبارزۀ مسلحانه. ولی حالا که مبارزه در سطح عمومی کشور توسعه پیدا کرده و رژیم منهدم شده، حال دیگر مبارزه، پیشگیری و سازندگی است. یعنی پیشگیری از دسیسه‌ها، تخريب‌ها، انحراف‌ها و سازندگی کشور بر مبنای عدالت و قسط اسلامی و توحیدی. در اینجا دیگر موردی برای ایدئولوژی‌های مختلف که بخواهند مطرح بکنند و موضع‌گیری بکنند، برای همیشه باقی نمی‌ماند. چون این ایدئولوژی‌ها از قرن هجده به بعد که مسئلۀ اقتصاد در دنیا مطرح شد و تحولی که در غرب پیش آمد، همه بر مبنای اقتصاد طرح‌ریزی شده، کاپیتالیسم، کمونیسم، مارکسیسم و ایسم‌های دیگر، ولی در همۀ اینها معنای آزادی و تعالی انسانی و کشف انسان مطرح نیست یا در حاشیه قرار گرفته است. در اسلام آزادی و شرافت انسان مهم‌تر از مسئلۀ اقتصاد است. اقتصاد از نظر اسلام، زیربنا نیست. اسلام انسان را البته با شرایط اقتصادی، منشأ تحول و تکامل می‌داند. بنابراین، از نظر اسلام ما جلوتر از هر مکتبی هستیم و کسانی که به نام مکتب میراثی خودشان موضع‌گیری کنند، قهراً در این حرکت اسلامی فراگیر اصيل، منزوی خواهند شد. جوان‌های ما به خصوص و عموم ایرانیان هميشه يك حالت تقليدي داشته‌اند و امروز هم این ایسم‌های وارداتی يك مقداری مد شده است، بی آن‌که عمقی داشته باشد. من همیشه پیشنهاد کرده‌ام که اعلام کنند ما حاضریم افراد و گروه‌ها در يك میزگردی بنشینند و مسائل مکتبی خود را منصفانه و واقع‌بینانه مطرح کنند.

آیت‌الله طالقانی اضافه کردند: اگر اسلام مترقی و حرکت رهبری اسلامی نبود با این مکتب‌ها نمی‌توانستیم این رژیم را منهدم کنیم. گرایش به این مکتب‌ها اساساً به نظر من در نتيجۀ اختناق و فشار، استبداد و دور بودن طبقۀ جوان ما هم از فهم اصول مترقی اسلام و هم فقدان نمونه‌هایی که به آن‌ها نشان داده بشود، پیش آمد.

آیت‌الله طالقانی در پاسخ مربوط به حقوق زنان اظهار داشتند: به زودی يك سخنرانی رادیو تلویزیونی در این زمینه ایراد خواهند کرد. 

آیت‌الله طالقانی در این زمینه اضافه کردند: در اسلام به قدری حق به زنان داده شده که باید مردان قیام کنند و مطالبه حق نمایند. 

حضرت آیت‌الله در پایان گفتند: اسلام اولین دینی است که حق مالكيت مطلق به زن‌ها داده است. یعنی زن‌ها می‌توانند هم ثروت داشته باشند و هم در ثروت‌شان تصرف کنند. که این حق در دنیا نبوده و هنوز هم شاید در اروپا به این حد نباشد.

//پایان متن