۰۵ بهمن

به سوی خدا می‌رویم؛ سفر به جده

متن حاضر بخش ششم کتاب «به سوی خدا می‌رویم» نوشتۀ آیت‌الله طالقانی است. این بخش از کتاب به شرح طالقانی از سفر خود پس از رسیدن به جده و مشکلات زائران در جده اختصاص دارد.
لازم به یادآوری است که این کتاب حاصل سفر حج آیت‌الله طالقانی در تابستان سال ۱۳۳۱ است. او در این سفر یادداشت‌هایی می‌نویسد که یک سال بعد به صورت کتاب منتشر می‌شود. کتاب با شرح ماجرای ساخته شدن خانه خدا با استناد به آیات قرآن کریم، آغاز شده و در ادامه پس از توضیحاتی درباره آداب حج، سفرنامه حج آیت‌الله طالقانی آمده است. نویسنده در شرح سفر خود، به فراخور رویدادها گاهی به حوادث تاریخ اسلام نیز می‌پردازد و در مواردی فلسفه اعمال حج را توضیح می‌دهد.

ادامه مطلب

۰۶ اردیبهشت

درس‌های قرآنی؛ مایۀ جهنم در خود انسان است

آیت‌الله طالقانی زمانی که در زندان به سر می‌برده، به صورت منظم و نیز پراکنده سخنانی پیرامون درس‌آموزی از قرآن و بهره‌گیری از مضامین آن برای زندگی ایراد کرده است که بخش منظم آن در کتاب «پرتوی از قرآن» به صورت تفسیر قرآن و بخش پراکندۀ آن بعدها در بخش «با قرآن در زندان» در کتاب «درس‌های قرآنی» منتشر شده است. بخش اخیر بر اساس یادداشت‌های شخصی محمدمهدی جعفری، از یاران و همراهان طالقانی در زندان، از آن سخنرانی‌ها تهیه شده است و از ۱۹ شهریور ۱۳۴۳ تا ۲۳ اردیبهشت ۱۳۴۴ را در بر می‌گیرد. جعفری در این باره می‌نویسد: «این مطالب را نه می‌توان تقریرات آیت‌الله طالقانی دانست و نه سخنرانی‌های ضبط شدۀ ایشان به حساب آورد. بلکه برداشت‌هایی است، غالباً نقل به مضمون، از این کمترین که گاه برای تکمیل جمله‌ای و مطلبی از خاطرۀ دچار پیری شده و احیاناً به فراموشی افتاده، سود جسته‌ام و گاه نیز از منابعی استفاده شده است.»
مطلب حاضر، متن یکی از این سخنرانی‌هاست که در تاریخ سی‌ام مهر ماه ۱۳۴۳ در زندان قصر ایراد شده است و طالقانی در آن به مسئلۀ عقوبت اعمال انسان پرداخته و وضع انسان در آخرت را انعکاس زندگی او در دنیا دانسته‌ است.

ادامه مطلب

۱۳ شهریور

جلال آل‌احمد از نگاه طالقانی

در متنی که روزنامه کیهان در روز ۱۴ شهریور ۱۳۵۸ منتشر کرده است، بریده سخنانی از آیت‌الله طالقانی در توصیف جلال آل‌احمد قید شده است. در این سخنان که مشخص نیست در چه مناسبتی و کجا بیان شده‌اند، طالقانی با بیان خاطراتی از کودکی و شرایط خانوادگی آل‌احمد، تعبد خشک پدر او را دلیل گرایش موقت جلال به حزب توده معرفی می‌کند. او همچنین دو کتاب «غرب‌زدگی» و «خسی در میقات» را بهترین کتاب‌های آل‌احمد می‌داند.

ادامه مطلب

۳۱ مرداد

ضیافت افطار آیت‌الله طالقانی برای اعضای دولت موقت

آیت‌الله طالقانی در ۳۱ مرداد ماه سال ۱۳۵۸، ضیافت افطاری ترتیب داده و سفرای کشورهای اسلامی، نمایندۀ سازمان آزادیبخش فلسطین، مهدی بازرگان و برخی از اعضای هیأت دولت و سرپرست صداوسیما را دعوت کرده بود. ایشان در این مراسم افطاری با تکیه بر خطبه‌ پیامبر در جنگ احد خواهان در رأس قرار دادن مسئلۀ فلسطین برای کل کشورهای اسلامی می‌شوند و به مسائل دیگری از جمله لزوم استفاده از تاریخ هجری به جای تاریخ میلادی و زبان عربی به جای زبان انگلیسی در کشورهای اسلامی، لزوم آموزش قرآن در مدارس و دانشگاه‌ها و هوشیار بودن نسبت به تحریک‌ها و جدایی‌ها بین مسلمانان اشاره کرد.
لازم به ذکر است که خلاصه‌ای از سخنان طالقانی در این مراسم همان زمان در برخی نشریه‌ها (از جمله روزنامۀ اطلاعات شمارۀ ۳۱ مرداد ۱۳۵۸) منتشر شده است اما ابراهیم یزدی وزیر خارجه وقت نیز از آن سخنان یادداشت برمی‌دارد و به برخی سفرا می‌دهد. این متن حاصل تلفیق این دو منبع با یکدیگر است.

ادامه مطلب

۲۶ مرداد

مراسم افطار شهرداری تهران

آیت‌الله طالقانی در ۲۶ مرداد سال ۱۳۵۸، در استادیوم انقلاب (ورزشگاه آزادی) در مهمانی افطار شهرداری تهران و با حضور نمایندگان مردم از سراسر شهر تهران سخنرانی کرد. او این سخنرانی را با بحث دربارۀ مسئولیت امانت و امانت‌داری آغاز کرده و دربارۀ شایستگی افراد در جایگاه‌های نظام الهی توضیح داد. سپس دربارۀ مسائل روز مردم و دولت، تقاضاهای مردم، مسئولیت‌های دولت و راهکارهای حل مسائل و مشکلات پند داده است و در نهایت، با آرزوی توفیق برای مردم فلسطین به مناسبت روز قدس، سخنان خود را پایان داد.

ادامه مطلب

۲۵ مرداد

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۱۱)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، یازدهمین و آخرین قسمت از برنامه «با قرآن در صحنه» است. طالقانی بعد از این جلسه دیگر فرصت ادامه بحث را پیدا نکرد و در کمتر از یک ماه بعد درگذشت. او در این برنامه در ادامۀ تفسیر سورۀ نازعات، ضمن بحث درباره قیامت، به موضوعاتی چون مستبد بر نفس و ضد آن، طغیان علیه خود و دیگری، تفاوت انفاق و ایثار، مقام امام علی (ع) و ماهیت ساعت در روز قیامت پرداخته است.

ادامه مطلب

۲۵ مرداد

سخنرانی شب قدر ۲۳ رمضان ۱۳۵۸

آیت‌الله طالقانی در مراسم سومین شب قدر سال ۱۳۵۸ (۲۵ مردادماه) در کاخ سعدآباد تهران به سخنرانی برای مردم پرداخت. او سخنان خود را با توضیح مفهوم استبداد و آزادی آغاز کرد. سپس مفهوم عبادت را در مکاتب مختلف توضیح داده و با اسلام مقایسه کرد. او با شرح چگونگی مسلط شدن فرد مستبد بر مردم و ویژگی‌های حکومت طاغوت ادامه داد و بعد شروع به تفسیر و توضیح وصایای امام علی (ع) در آخرین لحظات زندگیشان کرده و در نهایت با ذکر دعا سخنان خود را پایان داد.

ادامه مطلب

۱۱ مرداد

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۱۰)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، دهمین قسمت از برنامه « با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن در ادامۀ تفسیر سورۀ نازعات ضمن ارائۀ خلاصه ای از مباحث جلسات قبل، به بحث دربارۀ روز قیامت می پردازد.

ادامه مطلب

۰۸ مرداد

تسلیت به مناسبت شهادت مجاهد فلسطینی

به دنبال شهادت زهیر محسن، مجاهد فلسطینی، آیت‌الله طالقانی در پیامی که هشتم مرداد ماه سال ۱۳۵۸ منتشر شد به یاسر عرفات، که در این پیام او را به کنیه‌اش «ابوعمار» خطاب کرده است، تسلیت گفت. او در این پیام اعمال جنایت‌کارانۀ امپریالیسم و صهیونیسم را محکوم و از طرف مردم ایران با مردم فلسطین ابراز همبستگی و همدردی کرد.

ادامه مطلب

۰۵ مرداد

خطبه‌های طالقانی در نماز جمعه اول

آیت‌الله طالقانی به نماز جمعه توجه ویژه داشت و بارها در مسجد هدایت از اهمیت آن سخن گفته بود و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بانی برگزاری نماز جمعه در مسجد جامع نارمک بود. بنابراین شش ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی پیشنهاد کرد سنت نماز جمعه احیاء شود. با موافقت امام خمینی(ره) با این امر، امامان جمعه در سراسر کشور منصوب شدند و طالقانی نیز به عنوان امام جمعه تهران، نمازهای باشکوهی را در دانشگاه تهران با حضور جمع زیادی از مردم اقامه کرد. آخرین نماز جمعه به امامت او نیز در بهشت زهرا برگزار شد.
پنجم مرداد ماه ۱۳۵۸، برابر با دوم ماه رمضان، اولین نماز جمعه به امامت آیت‌الله طالقانی برگزار شد. بر اساس گزارش‌های موجود، بیش از یک میلیون نفر از مردم برای اقامه این نماز حضور یافتند و استقبال به حدی بود که حوالی ساعت ۱۱ صبح، راهیابی به محل برگزاری نماز دشوار شده بود. حضور مسوولان سیاسی و مذهبی کشور و خبرنگاران داخلی و خارجی از اهمیت این رویداد حکایت می‌کرد.
آیت‌الله طالقانی در خطبۀ اول نماز جمعه، ضمن اشارۀ مختصر به تاریخچه برگزاری اولین نماز جمعه در زمان پیامبر اسلام، نماز جمعه را صف به هم پیوسته همه مسلمانان در سراسر جهان خواند و در ادامه با اشاره به ناآرامی‌های کشور، همگان را به وحدت فرامی خواند. او به انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی نیز پرداخت و با انتقاد از کسانی که معتقدند آزادی در انتخابات نیست، حضور همه اقشار و مخالفان را در انتخابات را مورد تأکید قرار داد. طالقانی در خطبه دوم با بیان این که سرنوشت ما به سرنوشت دیگر ملل تحت ستم پیوند خورده است، برای همه این ملت‌ها به خصوص ملت فلسطین آرزوی پیروزی کرد.

ادامه مطلب

۰۴ مرداد

درس‌های قرآنی؛ با قرآن در صحنه (۹)

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از آیت‌الله طالقانی درخواست شد به ارائه تفسیر قرآن در قالب یک برنامه تلویزیونی بپردازد. این برنامه «با قرآن در صحنه» نام گرفت که با اجرای احمد جلالی از چهارم اردیبهشت تا بیست و پنجم مرداد ۱۳۵۸ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد. طالقانی درباره این برنامه می‌گوید :« هدف ما از این برنامه این است که حال که در صحنه انقلاب اسلامی حاضر شده‌ایم، و هر کدام از ما در جمهوری اسلامی مسوولیتی بر دوش داریم، قرآن را با خود در صحنه داشته باشیم. پرداختن به قرآن و تطبیق مفاهیم آن با زندگی و ملموس کردن آن نه تنها کارساز و موثر است، بلکه ضامن تداوم این نهضت در آینده نیز هست.»
مطلب حاضر، نهمین قسمت از برنامه «با قرآن در صحنه» است که طالقانی در آن، در ادامۀ تفسیر سورۀ نازعات، قرآن را کتاب هدایت معرفی کرده و استدلال کرده است چون انسان اختیار و اراده دارد و می تواند راه خیر را انتخاب کند، به هدایت قرآنی نیازمند است. او بیان این که علم فی نفسه بد نیست تأکید دارد که علم نمی تواند وسیله هدایت بشر باشد و در پایان با ذکر آیات متعددی عدم تضاد قرآن با آموزه های علمی را نشان داده است.

ادامه مطلب

۳۰ تیر

سخنرانی آیت‌الله طالقانی به مناسبت سالگرد قیام ۳۰ تیر

در سی تیر ۱۳۵۸ و مصادف با نخستین سالگرد قیام سی تیر ۱۳۳۱ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، جبهۀ ملی تصمیم گرفت مراسم یادبودی را برگزار کند. با توجه با اینکه در آستانه این مراسم، اختلاف‌ها بین گروه‌های سیاسی بالا گرفته بود و احتمال درگیری وجود داشت، برگزارکنندگان مراسم از آیت‌الله طالقانی برای سخنرانی دعوت کردند چرا که می‌دانستند او می‌تواند از بروز تنش جلوگیری کند. طالقانی در سخنرانی خود در این مراسم که در میدان بهارستان تهران برگزار شد، با آسیب‌شناسی نهضت‌های تحول‌خواهانه در تاریخ ایران، نسبت به خطر تفرقه برای آینده نهضت مردم ایران هشدار داد و همه را به وحدت فراخواند.

ادامه مطلب