پرتوی از قرآن، جلد اول؛ تفسیر سورۀ حمد

متن حاضر تفسیر سورۀ حمد به قلم آیت‌الله طالقانی است که در جلد اول کتاب پرتوی از قرآن تقریر شده است. آیت‌الله طالقانی در این تفسیر پس از شرح کلمات این سوره، دربارۀ اثر فکری و اخلاقی تکرار «بسم‌الله» و «حمد» توضیح داده و سپس به ترتیب به شرح معنی عبارات سوره حمد پرداخته است.
کتاب‌ شش جلدی «پرتوی از قرآن» از مهمترین آثار آیت‌الله طالقانی است. او راه رهایی مسلمانان از تفرقه و نیز راه رستگاری انسان را در ناملایمات و گمراهی‌های عصر مدرن، بازگشت به قرآن کریم می‌دانست. بنابراین پس از سال‌ها تفسیر شفاهی قرآن بر منبر و در جلسات مختلف، از سال ۱۳۴۱ تصمیم گرفت یک مجموعه تفسیر را به رشته تحریر درآورده و منتشر کند.
لازم به ذکر است که آیت‌الله طالقانی در جلسۀ تفسیر قرآن برای خانواده نیز تفسیری از سورۀ حمد ارائه داده است که در کتاب درس‌های قرآنی گردآوری شده و با این متن متفاوت است. آن متن نیز با عنوان «درس‌های قرآنی؛ تفسیر سورۀ حمد» در این کتابخانه موجود است.

ادامه مطلب

سلسله جلسات تفسیر قرآن برای انجمن اسلامی دانشجویان (از ۵ تیر تا ۱۵ مرداد ۱۳۲۶)؛ تفسیر سورۀ حمد، جلسه اول و دوم

آیت‌الله طالقانی از روزهای ابتدایی تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان ارتباط نزدیکی با این تشکل داشت. او از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۲۸ با هدف تفسیر قرآن برای دانشجویان جلساتی برگزار کرد و بعد از آن نیز از این دست جلسات برای آنها تشکیل داد.
این سلسله جلسات با تفسیر سورۀ حمد آغاز می‌شود. طالقانی در جلسۀ اول به وصف اوصاف خداوند می‌پردازد و در جلسۀ دوم نیز تفسیر سورۀ حمد را ادامه می‌دهد و ویژگی‌های کلی سوره را توصیف می‌کند. سپس، با پایان یافتن تفسیر سورۀ حمد، طالقانی تفسیر سورۀ بقره را آغاز می‌کند و دربارۀ حروف مقطعه در قرآن بحث می‌نماید.
متن موجود اقتباسی از محتوای جلسۀ اول و دوم این سلسله سخنرانی است که در شماره‌های مسلسل ۱۶۵ و ۱۶۹ نشریۀ آیین اسلام در همان ایام به چاپ رسیده است.
جلسۀ اول پنجم تیر ۱۳۲۶ منتشر شده و سپس، در شمارۀ مورخ پانزده مرداد ۱۳۲۶، جلسۀ دیگری از این نشست‌ها منتشر شده که به اشتباه جلسۀ سوم عنوان شده است. از آنجا که در شمارۀ بعدی نشریه مورخ ۲۳ مرداد ماه ۱۳۲۶ مجدداً شمارۀ جلسه، سوم عنوان شده است و از آن پس جلسات به همان ترتیب جلو می‌رود به احتمال زیاد در خصوص شمارۀ جلسۀ مورخ پانزده مرداد اشتباه تایپی رخ داده است.
لازم به ذکر است که هفته‌نامه آیین اسلام به مدیریت مسئولی نصرت‌الله نوریانی از مهم‌ترین نشریات مذهبی-سیاسی دوره پهلوی دوم محسوب می‌شود که در حد فاصل سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۴ منتشر می‌شد. همچنین چهار شمارۀ این نشریه نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ انتشار یافت. از آیت‌الله طالقانی مقالات و گزارش سخنرانی‌های متعددی در دوره اول انتشار این نشریه دیده می‌شود.

ادامه مطلب

تفسیر سوره حمد در نشریه دانش‌آموز

متن حاضر تفسیر کوتاهی از سوره حمد به قلم آیت‌الله طالقانی است و اولین بخش از سلسله مطالبی در تفسیر قرآن است که در نشریه دانش‌آموز در چند شماره منتشر شده است. طالقانی در تفسیر این سوره ابتدا به نام‌های این سوره و نیز اهمیت آن اشاره می‌کند و سپس با توجه به معنای هر آیه بر صفات خدا و خصوصاً ربوبیت او در امور خلقت و هدایت‌گری‌اش در امور انسان تاکید دارد و آن را تنها راه هدایت انسان می‌داند.
نشریه دانش‌آموز با هدف معرفی معارف دینی منتشر می‌شد و همچنین شامل مطالبی نیز در حوزه مسائل اجتماعی و فرهنگی بود. این نشریه با فاصله‌ای اندک پس از سقوط حکومت رضاشاه و باز شدن فضای فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، آغاز به کار کرد و تا دهه سی به انتشار خود ادامه داد. سید محمود طالقانی نقش بسزایی در اولین سال‌های انتشار این نشریه داشت. وی در آن سال‌ها به تازگی فضای سنتی حوزه‌های علمیه را ترک کرده بود و بر انجام فعالیت فرهنگیِ متناسب با زمانه برای نسل جوان تاکید داشت.

ادامه مطلب