دربارۀ فطرت

آیت‌الله طالقانی در خرداد ماه ۱۳۴۹ مقدمه‌ای بر کتاب «ایدئولوژی الهی و پیشتازان تمدن» اثر سید محمدباقر نجفی نوشته است و در آن تأکید دارد که با عقل فطری می‌توان نظم جهان را درک کرد. شرک حاصل اثرگذاری عوامل محیطی و اندیشه‌های محدود بر این فطرت است. علم محدود بشری توانایی انعکاس همۀ روابط و قوانین جهان را ندارد و خود حجابی بر ماورا است. از نظر طالقانی بحران‌های فکری و اجتماعی انسان از دانشمندنمایان کوتاه‌نظر حاصل شده است که محدودیت علم را درک نمی‌کنند.

ادامه مطلب

توحید نخستین دعوت انبیا (مقدمۀ کتاب محو الموهوم و صحو المعلوم)

آیت‌الله طالقانی در سال ۱۳۳۹ مقدمه‌ای بر کتاب محوالموهوم و صحوالمعلوم (راه تجدید عظمت و قدرت اسلامی) اثر حجت‌الاسلام اسدالله موسوی میراسلامی (خارقانی) می‌نویسد و در آن با تأکید بر فطری بودن امر توحید و آثار مثبت آن بر انسان‌ها و جوامع، به تعریف انقلاب اسلامی و اهداف آن می‌پردازد. طالقانی در این متن همچنین با نگاهی تحلیلی، مروری گذرا بر تاریخ بشر از بعثت پیامبر اسلام تا دوران معاصر وی که عصر غلبه تمدن غرب بر جوامع اسلامی است، می‌اندازد و از این رهگذر، به بیان کلی علل و دلایل تحولات و جریانات در تاریخی جهان اسلام و به ویژه ایران می‌پردازد.

ادامه مطلب

سلسله جلسات تفسیر قرآن برای انجمن اسلامی دانشجویان (از ۲۳ مرداد تا ۳ مهر ۱۳۲۶)؛ تفسیر سورۀ بقره، جلسه سوم تا نهم

آیت‌الله طالقانی از روزهای ابتدایی تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان ارتباط نزدیکی با این تشکل داشت. او از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۲۸ با هدف تفسیر قرآن برای دانشجویان جلساتی برگزار کرد و بعد از آن نیز از این دست جلسات برای آنها تشکیل داد.
متن موجود اقتباسی از محتوای جلسۀ سوم تا نهم این سلسله سخنرانی است که در شش شماره پیاپی نشریۀ آیین اسلام به چاپ رسیده است.
طالقانی در این جلسات به تفسیر آیات ابتدایی سورۀ بقره پرداخته است. در جلسۀ سوم او دربارۀ قرآن و شک نبودن در آن و نیز دربارۀ کلمۀ متقی و معنای آن بحث کرده است. در جلسۀ چهارم این سلسله سخنرانی طالقانی دربارۀ معنی کلمۀ کفر و ارتباط آن با کافر بودن صحبت کرده و از تأثیرپذیری انسان از احساسات و پیوندش با کفر ورزیدن سخن گفته است. در جلسۀ بعدی، او بحث دربارۀ کافران را ادامه داده و نیز گروه سومی را که نه مؤمن هستند و نه چون کافران صراحت دارند، معرفی کرده است. این گروه که منافقان هستند، موضوع ادامه بحث طالقانی بوده است. در جلسۀ ششم، طالقانی در ادامه تفسیر آیات ابتدایی سورۀ بقره به موضوع تقوا و ایمان بازمی‌گردد و بر اساس آیات مورد بحثش دربارۀ قرآن و این که نمونه‌ای مثل آن نیست، صحبت می‌کند. او در جلسۀ هفتم دربارۀ ایمان و بشارت‌هایی که به مؤمنان داده شده، بحث کرده است. در جلسۀ بعدی طالقانی می‌گوید که این آیات مقدمۀ کتاب قرآن هستند و دربارۀ پیامد مقدمه بودن این آیات و علت آن بحث می‌کند. او در جلسۀ نهم، گروه فاسقین را معرفی می‌کند.
لازم است یادآور شویم که هفته‌نامه آیین اسلام به مدیریت مسئولی نصرت‌الله نوریانی از مهم‌ترین نشریات مذهبی-سیاسی دوره پهلوی دوم محسوب می‌شود که در حد فاصل سال‌های ۱۳۲۳ تا ۱۳۳۴ منتشر می‌شد. همچنین چهار شمارۀ این نشریه نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ انتشار یافت. از آیت‌الله طالقانی مقالات و گزارش سخنرانی‌های متعددی در دوره اول انتشار این نشریه دیده می‌شود.

ادامه مطلب